مرکز آموزشی و درمانی بیمارستان امیرالمومنین کردکوی  واحد مهندسی پزشکی   مقدمه: روزگاری درمان بیماران عمدتا“ منحصر به تجویز دارو ، رعایت رژیمهای غذایی خاص و انجام عملیات فیزیکی توسط خود طبیب می گردید . اما پس از انقلاب صنعتی و پیشرفت روزافزون تکنولوژی بویژه از نیمه دوم قرن بیستم امروزه تجهیزات و وسایل پزشکی نقش محوری و عمده ای را در سه حوزه پیشگیری ، تشخیص و درمان بیماریها ایفا می کنند بنحوی که اصولا“ تصور مرکز درمانی فاقد آنها دور از ذهن می نماید . از طرفی این تجهیزات بجهت وجه سرمایه ای چه از نقطه نظر ابتیاع و چه بلحاظ خدمات پس از فروش ، پارامتر بسیار مهمی در اقتصاد بهداشت مراکز درمانی محسوب می گردند . لذا همانقدر که وجود این تجهیزات و وسایل در صحن عملکرد و موفقیت مراکز درمانی موثر ومفید است ، عملکرد نادرست و یا مختل شدن آن ، در روند مراکز درمانی و فعالیت متخصصین اختلال و اشکال و بعضا“ صدمات جبران ناپذیر ایجاد می نماید . بنابراین وجود واحدی که در مراکز درمانی بطور تخصصی وظیفه مدیریت بر این سامانه ها را داشته و از طرفی از آخرین دست آوردها و پیشرفتهای تکنولوژیکی این عرصه مطلع و آنها را بدرستی در اختیار متخصصین امر قرار دهد ، اگرچه در کشور ما تا حدودی جدید و نو ظهور به نظر می رسد ، ولی در کشورهای صاحب علم و تکنولوژی روز ، سالهاست که امری معمول و بدیهی می باشد.   واحد مهندسی پزشکی بیمارستان: تعریف مجموعه ایست که در سیستم ماتریسی سازمان بیمارستان وظیفه مدیریت کلیه امور مرتبط با تجهیزات و وسایل پزشکی را در راستای تامین ایمنی لازم برای بیماران و پرسنل و نیز بهره وری بهینه این تجهیزات جهت ارتقاء سه شاخصه کارآیی ، اثربخشی و رضایتمندی بیماران بعهده دارد.   هدف: الف ) استفاده موثر از تجهیزات و وسایل پزشکی و بهره گیری بهینه از تمامی قابلیت های آنها ب ) افزایش عمر مفید تجهیزات ، تضمین صحت و دقت عملکرد آنها و جلوگیری از خرابیهای زودهنگام و نابهنگام ج ) کاهش هزینه های نگهداری ، تعمیر ، و زمان از کارافتادگی دستگاهها د ) تامین ایمنی لازم برای پرسنل و بیماران در ارتباط با تجهیزات و وسایل پزشکی هـ ) هدایت بیمارستان به استفاده از تکنیکها ، تجهیزات ووسایل نوین متناسب با نیازهای واقعی وتوانائیهای مرکز درمانی   وظایف : ۱ـ آموزش توانایی استفاده صحیح و بجا ، بهره گیری موثر از تمامی قابلیت های تجهیزات و وسایل پزشکی ، اجتناب از سوء استفاده و خطرات آنها ، رعایت اصول نگهداری روزمره جهت افزایش عمر مفید تجهیزات و تهیه گزارشهای مربوطه ، منوط به آموزش کامل و صحیح کاربران و نیز پاسخگویی مداوم به شبهات و سئوالات آنان می باشد . نیز این آموزشها موجب کاهش افت عملکرد واحدهای مرکز درمانی هنگام تعویض پرسنل با نظرات جدید می گردد . ۲ـ تامین ایمنی بیماران و پرسنل دستگاهها و لوازم پزشکی جهت تشخیص و درمان در ارتباط مستقیم با بیماران و پرسنل بوده و می بایست اقدامات تامینی جهت حفاظت افراد از عوارض مربوطه و همچنین هنگام بروز خرابیها نظیر تشعشعات ، جریانهای نشتی ، ضربات ، آتش سوزی و... برابر روشهای استاندارد و توصیه شده بعمل آید. ۳ـ مدیریت چرخه نصب و تعمیر نظارت بر تحویل و نصب و راه اندازی صحیح تجهیزات و لوازم ، قراردادهای خدمات پس از فروش ، اولویت بندی و پیگیری تعمیرات ، فاکتورهای هزینه تعمیرات ، مراحل و کیفیت و چگونگی تعمیر که عمدتا“ از سوی شرکتها صورت می پذیرد به منظور کاهش زمان از کارافتادگی دستگاه ، کاهش هزینه تعمیرات و عدم نیاز به تعمیرات مکرر می بایست صورت پذیرد. لازم به ذکر است با توجه به تنوع و پیچیدگی دستگاهها و لوازم پزشکی که در حوزه های مختلف بکار گرفته می شود واز آنجا که امر تعمیر علاوه بر تخصص نیازمند آموزش و داشتن ابزار لازم و قطعات یدکی مربوطه می باشد و نیز بعضا“ بهانه جویی شرکتها جهت رفع مسئولیت تعمیرات و یا بزرگنمایی مشکلات ودر نتیجه افزایش هزینه های تعمیراتی ، اقدام مستقیم از سوی کارکنان واحد مهندسی پزشکی جهت تعمیر جز در موارد خاص و جزیی و دستگاههای ساده توصیه نمی گردد ـ۴- نظارت بر انبار طبی و انبار اسقاط همان اندازه که تجهیزات و لوازم پزشکی در تشخیص و درمان اهمیت و حساسیت دارد، رعایت شرایط نگهداری و انبار تجهیزات ولوازم پزشکی و قطعات آنها نیز از اهمیت و حساسیت برخوردار است . از طرفی اهمیت برنامه ریزی جهت تامین بموقع قطعات و لوازم پزشکی موردمصرف در بیمارستان نیازی به توضیح ندارد . بعلاوه نظارت بر نحوه اعلام اسقاطی تجهیزات پزشکی ، بکارگیری قطعات سالم موجود در دستگاه اسقاطی جهت راه اندازی سایر دستگاهها و نیز در صورت امکان تعمیر و راه اندازی دستگاههایی که به غلط اسقاط اعلام گردیده اند ، در کاهش هزینه های مرکز درمانی می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. ۵ـ مدیریت نگهداری و عملکرد دستگاه  ( Preventive Maintenance ) یا به اختصار PM نگهداری پیشگیرانه به مجموعه عملیات و بازرسی هایی گفته می شود که برای جلوگیری از خرابی ناگهانی و افزایش عمر مفید دستگاه به صورت دوره ای صورت می پذیرد . در این راستا برنامه ریزی و تهیه روالهای لازم و فرمهای مربوط به هر دستگاه با توجه به توصیه ها و نکات اعلام شده از سوی تولید کننده برای بازدیدهای دوره ای انجام می گیرد. نگهداری پیشگیرانه از طرفی به بررسی صحت عملکرد و دقت پارامترهای خروجی تجهیزات در تشخیص و عملیات درمانی کادر پزشکی نقش تعیین کننده ای دارد . برای اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات و کالیبره نمودن آنها ، می بایست آزمونهایی به شکل دوره ای و با استفاده از ابزارهای ویژه کالیبراسیون بر روی دستگاه انجام پذیرفته و خطاهای موجود تصحیح گردد ۶ـ کارشناسی مشاور خرید تجهیزات و وسایل پزشکی  نیاز به دقت و امعان نظر در خصوص پارامترهای ذیل جهت خرید تجهیزات و وسایل پزشکی برای مرکز درمانی ، واحد مهندسی پزشکی را بعنوان یک عضو موثر در کمیته خرید مطرح می نماید ـ شناسایی پارامترها و عملکردهای مورد نیاز مرکز درمانی بر اساس میزان و نوع مراجعین و انتظارات کادر پزشکی وبر این اساس شناسایی دستگاههایی که واجد این پارامترها و عملکردها می باشند ـ مسایل لازم برای سرویس و نگهداری ، وضعیت سرویس داخل کشور و تامین قطعات یدکی ـ کسب اطلاعات فنی لازم در خصوص عملکرد دستگاه در سایر مراکز درمانی داخلی و خارجی ـ آنالیز صحت و سقم ادعاهای مطروحه از سوی فروشنده دستگاه ـ تعیین اطلاعات لازم و تعهدات فنی که از سوی فروشنده می بایست با توجه به نوع دستگاه در اختیار قرار گیرد. ـ کنترل دستگاههای خریداری شده بر اساس پروفرم های مربوطه و اطمینان از وجود تائیدیه های حاصل از انجام تست های پذیرش ( Acceptance Test )  ۷ـ کارشناسی اقتصادی تجهیزات پزشکی بیمارستان از یک طرف به عنوان مرکزی که هزینه ها و درآمدهایی داشته و می بایست برنامه ریزی جهت ایجاد تعادل و کسب سود بیشتر در آن صورت پذیرد و از طرفی بلحاظ ارتباطی که با جان و سلامتی انسانها داشته و یکی از مهمترین و بدوی ترین نیازهای بشری را تامین می نماید ، از منظر اقتصادی بعنوان یک بنگاه اقتصادی خاص که طراحی فرآیندها و تصمیم گیریها در آن تابع شرایط و محدودیتهایی است مد نظر بوده ودر این راستا واحد مهندسی پزشکی وظیفه دارد با همکاری واحدهای امور مالی ، انبار ، حسابداری صنعتی ، شاخصه های تخصصی را در حوزه تجهیزات و وسایل پزشکی کارشناسی و جهت تصمیم گیری به مبادی ذیربط ارائه نماید. ۸ـ نظارت بر اجرای استانداردهای فضاهای درمانی در خصوص تجهیزات پزشکی تشخیص و اجرای بهینه استانداردهای فضاهای درمانی با توجه به فرآیندهای درمانی در بیمارستان نظیر محل قرارگرفتن تجهیزات و وسایل ، نحوه ارتباط بخشها و حوزه های مختلف به یکدیگر و نحوه دسترسی به تجهیزاتی که استفاده از آنها میان چند بخش مشترک است و ... از اموری است که می تواند یک مرکز درمانی را در انجام بهینه وظایف خود بویژه در زمانهای حیاتی (Golden Time )  یاری رساند .   همچنین در بعضی قسمتهای در نظر نگرفتن شرایط فیزیکی و امکانات لازم هم می تواند باعث آسیب رساندن به دستگاه شود و هم اینکه ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای پرسنل و بیماران بخش مربوطه و یا بخشهای مجاور داشته باشد.   ۹ـ مستند سازی و نگهداری اطلاعات مستند سازی و نگهداری اطلاعات مربوط به انجام بندهای قبل جهت حفظ سوابق و طبقه بندی آنها برای دسترسی سریع و بموقع به این اطلاعات نظیر شناسنامه های تجهیزات و وسایل پزشکی ، سوابق تعمیراتی ، عملکردی  و کالیبراسیون هر PM ، سوابق آموزشی پرسنل ، کاتالوگها ، دستورالعمها ، فیلمها ، اسلایدها و کتب مرجع مربوط به تجهیزات ، اقدامات تامینی و سایر موارد مربوط به فعالیتهای واحد بلحاظ مراجعات بعدی جهت تصمیم گیریهای آتی و تهیه گزارشهای مدون خواسته شده  اهمیت زیادی داشته و می بایست به بهترین وجه صورت پذیرد ۱۰ـ ارتباط با اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی متبوع   کمیته تجهیزات پزشکی     مشخصات فیزیکی واحد مهندسی پزشکی مرکز:   ساختار واحد مهندسی پزشکی: با توجه به تعاریف و شرح وظایف ذکر شده ، واحد مهندسی پزشکی بعنوان یک رکن مهم در رابطه با امور تجهیزات پزشکی در بیمارستان ، فضا و پرسنل خاص خود را می بایست دارا باشد. به لحاظ ساختاری ، واحد مهندسی پزشکی از قسمتهای اداری ، کارگاه­ها و آزمایشگاه کالیبراسیون(از سطح۴به بالا)تشکیل می­گردد. لازم به ذکر است آزمایشگاه کالیبراسیون با توجه به نقش مهم کالیبره بودن تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی در بدست دادن داده ها و خروجیهای صحیح تصمیم گیری درست هنگام تشخیص و عملکرد مناسب طی درمان ، در سطوح ۴ به بالا و با هدف سرویس دهی به مراکز درمانی تحت پوشش سطوح پایینتر ، در نظر گرفته شده است و می بایست بعنوان زیر مجموعه واحد مهندسی پزشکی بیمارستان مربوطه و تحت نظارت اداره تجهیزات پزشکی استان ، طی یک برنامه زمان بندی مدون نسبت به این کار اقدام نماید   نیروی انسانی واحد مهندسی پزشکی مرکز آموزشی و درمانی بیمارستان  امیرالمومنین (ع) کردکوی   نام و نام خانوادگی   سمت   محل خدمت   مهندس زنگنه  کارشناس تجهیزات پزشکی    بیمارستان امیرالمومنین(ع) کردکوی   مهندس گرزین  کارشناس تجهیزات پزشکی    بیمارستان امیرالمومنین(ع) کردکوی مهنس کاظمی تکنسینتجهیزات پزشکی یمارستان امیرالمومنین(ع) کردکوی   لینک های مهم وزارت بهداشت http://www.behdasht.gov.ir اداره کل تجهیزات پزشکی http://imed.ir/Default.aspx?usc=WzoHpIdDWQI=&nav=inquiry تجهیزات پزشکی و مهندسی پزشکی ایران                            http://www.medicalequipment.ir معرفی رشته مهندسی پزشکی http://www.bmes.org سایت مهندسی پزشکی دانشگاه آکسفورد http://www.ibme.ox.ac.uk انجمن بیو مکانیک آمریکا http://www.asb-biomech.org سایت مهندسی پزشکی دانشجویان امیرکبیر http://www.bioemm.com سایت انجمن بیوالکتریک ایران www.bioelec-society.com سایت انجمن بیوالکتریک ایران www.bioelec-society.com شبکه اطلاع رسانی پرتونگاری ایران http://www.prin.ir سیستم های پزشکی توشیبا http://www.medical.toshiba.com سیستمهای پزشکی زیمنس www.medical.siemens.com سیستم های پزشکی فیلیپس www.medical.philips.com/us سایت شرکت فن آوری آزمایشگاهی www.fanavari.com سایت شرکت الکتروپزشک ابزار www.epamed.ir سایت شرکت آپادانا تک (مواد و تجهیزات دندانپزشکی)