---

ال-گلوتامات نوروترانسمیتر عمده تحریکی در دستگاه عصبی مرکزی است که در بسیاری از شرایط فیزیولوژیک نظیر تکامل مغز، انعطاف‌پذیری سیناپسی، حافظه و یادگیری دخالت دارد. با این حال افزایش غلظت گلوتامات خارج سلولی و فعالیت بیش از حد گیرنده‌های گلوتامات، به‌ویژه گیرنده‌های یونوتروپیک آن باعث سمیت تحریکی می‌گردد که مسیر پاتولوژیک اصلی برای آسیب به سلول‌های عصبی می‌باشد. به‌دلیل عدم تخریب آنزیمی گلوتامات در فضای خارج سلولی، خارج‌سازی گلوتامات آزاد شده در اثر فعالیت نورون‌ها به‌واسطه انتقا‌ل‌دهنده‌های اسیدهای آمینه تحریکی صورت می‌گیرد. انتقال‌دهنده‌های مذکور که در سلول‌های گلیال احاطه کننده فضای سیناپس و در سلول‌های عصبی وجود دارند؛ تحت عنوان انتقال‌دهنده‌های وابسته به سدیم و با تمایل بالای گلوتامات خوانده می‌شوند و مسؤول اصلی حفظ غلظت گلوتامات خارج سلولی در مقادیری کمتر از مقادیر ایجادکننده سمیت تحریکی می‌باشند. علاوه بر این گروه دیگری از انتقال دهنده‌های غشایی تحت عنوان معاوضه‌کننده‌های سیستین-گلوتامات می‌باشند که غیروابسته به سدیم بوده و انتقال گلوتامات را در نواحی وی‍‍ژه‌ای از دستگاه عصبی مرکزی تنظیم می‌کنند. شواهد حاکی از آن است که اختلال در انتقال‌دهنده‌های گلوتامات در اختلالات حاد عصبی نظیر سکته و ضربه و اختلالات مزمن آن نظیر ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis) ، صرع، اسکیزوفرنی و بیماری آلزایمر دخالت دارد. در این مقاله نحوه سنتز و آزادسازی گلوتامات در دستگاه عصبی مرکزی، توصیف و تشریح انتقال‌دهنده‌های گلوتامات، فعالیت آنها و ارتباطشان با یکدیگر و نقش انتقال‌دهنده‌های مذکور در سمیت تحریکی مرور شده است.