---

زمینه و هدف: سل بیماری عفونی و مزمن بوده که عامل آن باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. شایع‌ترین بیماری عفونی که منجر به مرگ بیماران در دنیا می‌شود. کاهش وزن اغلب در بیماران مبتلا به سل هنگام تشخیص بیماری دیده می‌شود. تغییر وزن بدن بیماران به عنوان یک مارکر پیش گویی کننده بالقوه نتیجه درمان سل به ویژه در سل حساس به دارو شناسایی شده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تغییرات وزن در طول درمان در بیماران مبتلا به سل در استان گلستان بود.
روش بررسی: در این مطالعه کوهورت تاریخی، اطلاعات بیماران مبتلا به سل مراجعه کننده به مراکز بهداشت استان گلستان در سال 1399 در اختیار تیم تحقیق  قرار گرفت. از 400 بیمار مراجعه کننده، اطلاعات مربوط به 348 نفر بیمار کامل و قابل تجزیه و تحلیل بود. متغیرهای سن، جنسیت، نوع سل، وزن قبل و بعد از درمان، محل سکونت در شهر یا روستا و نتیجه درمان، از پرونده بیماران در سامانه TB Register استخراج شد. سپس تغییرات وزن بیماران به تفکیک متغیرهای ذکر شده با استفاده از آزمون رتبه­های علامت­دار ویلکاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: وزن بیماران بعد از درمان به طور متوسط 98/1 کیلوگرم افزایش داشت که این افزایش از نظر آماری معنی­دار بود (P-Value<0.001). افزایش وزن بعد از درمان بر اساس درجه مثبت بودن اسمیر خلط در بیماران ریوی (اسمیر مثبت و منفی)  نسبت به بیماران خارج ریوی بیشتر بودف و به طور کلی افزایش وزن در هر سه گروه از نظر آماری معنی­دار بود (P-Value<0.001). افزایش وزن در هر سه گروه اسمیرخلط مثبت (یک تا سه مثبت)، از نظر آماری معنی­داری بود (P-Value<0.001). بیشترین تغییر وزن در بیماران دارای اسمیر خلط دو مثبت رخ داد. افزایش میانگین وزن هم در بیماران اسمیر خلط منفی و هم سایر حالات از نظر آماری معنی­دار بود (P-Value<0.001). افراد دارای اسمیر خلط منفی نسبت به سایر حالات افزایش وزن بیشتری داشتند. هر چند افزایش وزن در مردان کمی بیشتر از زنان بود، اما در هر دو گروه مردان و زنان از نظر آماری معنی­دار بود (P-Value<0.001). افزایش میانگین وزن در بیماران ساکن شهر و روستا از نظر آماری معنی­دار بود (P-Value<0.001)، اما بیماران ساکن روستا نسبت به بیماران ساکن شهر افزایش وزن بیشتری داشتند. افزایش وزن بیماران در گروه سنی زیر 15 سال (P-Value=0.003 و 65-15 سال P-Value<0.001)، و همچنین بالاتر از 65 سال (P-Value<0.001) از نظر آماری معنی­دار بود. کمترین تغییر وزن در گروه سنی بیشتر از 65 سال و بیشترین تغییر در گروه سنی کمتر از 15 سال رخ داده است.
نتیجه‌گیری: نوع بیماری سل ازجمله سل ریوی یا خارج ریوی، درجه مثبت بودن اسمیر خلط، نتایج نهایی درمان، جنسیت، محل سکونت و سن از عوامل مرتبط با تغییر وزن در بیماران مبتلا به سل بودند. مانند سایر مطالعات انجام شده، رابطه معکوس و معنی­داری بین سن و افزایش وزن در پایان درمان وجود داشت. بنابراین، این عوامل می­توانند به عنوان عوامل اثر گذار بر روند وزن­گیری بیماران مورد توجه قرار گیرند. از آنجا که افزایش وزن بیماران در مقایسه با سایر مطالعات کمتر بوده است، لذا عواملی مانند وضعیت تغذیه بیمار و سواد تغذیه­ای خانواده بیمار، و همچنین براساس تنوع قومیتی ساکن استان گلستان ممکن است عوامل ژنتیکی نیز توجیه کننده این وضعیت باشند. لذا داشتن اطلاعات بیشتر و همچنین طراحی و اجرای مطالعات گسترده­تر مورد نیاز خواهد بود.

 

---

زمینه و هدف: سل خارج ریوی 15-20 درصد موارد ابتلا به سل را شامل می شود. سل گوارشی و شکمی شایع ترین شکل بیماری خارج ریوی است که علایم و نشانه های آن اغلب غیر اختصاصی است. این مطالعه به منظور بررسی سل گوارشی– شکمی در استان گلستان و مشخصات دموگرافیک افراد مبتلا در یک گروه پنج ساله انجام شد.روش بررسی: دراین مطالعه توصیفی– مقطعی، ابتدا اسامی تمامی افرادی که طی سال های 1378-82 درمراکز سل شهرستان های استان به عنوان مورد جدید سل گزارش شده بودند، استخراج و موارد سل خارج ریوی و سل گوارشی– شکمی جدا شدند. با مراجعه به آدرس های موجود، پرسشنامه طراحی شده در مورد آنها تکمیل شد. سپس با ورود اطلاعات به نرم افزار آماری SPSS، توزیع فراوانی هریک از متغیرهای مورد بررسی به دست آمد.یافته ها: از 30 بیماری که طی این مدت تحت عنوان سل گوارشی- شکمی تحت درمان قرار گرفته بودند، اکثریت (22 نفر، 73.3درصد) زن بودند. شابع تریت شکایت این افراد شامل خستگی، کاهش وزن و بی اشتهایی بود. تشخیص آسیب شناسی در 66.7 درصد افراد موجود بود که در اکثریت مواری پریتونیت سلی گزارش شده بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که فراوانی سل خارج ریوی و سل گوارشی– شکمی، از سایر مطالعات انجام شده در ایران و جهان بیشتر می باشد.

---

زمینه و هدف : با توجه به روند افزایشی بروز سل خارج ریوی در ایران؛ این مطالعه به منظور تعیین الگوی اپیدمیولوژیکی این بیماری در استان مازندران انجام شد. روش بررسی : این مطالعه توصیفی – تحلیلی روی پرونده 3313 فرد مبتلا به سل در شهرهای مختلف استان مازندران طی سال‌های 1380 لغایت 1390 انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات چک‌لیستی بود که با توجه به متغیرهای سن، جنس، سال ابتلا، منطقه سکونت و عضو مبتلا تنظیم گردید. یافته‌ها : 843 نفر (25.4%) مبتلا به سل خارج ریوی بودند. میزان بروز سل خارج ریوی به ازای هر واحد افزایش در سال، 4 درصد افزایش نشان داد (P<0.05). میانگین سن (20.6±42.8) مبتلایان به سل خارج ریوی به‌طور معنی‌داری کمتر از مبتلایان به سل ریوی (21.2±48.7) بود (P<0.05). همچنین ابتلا زنان به سل خارج ریوی به‌طور معنی‌داری بیشتر از مردان (P<0.05) و شانس ابتلا آنها به این نوع از سل 1.7 برابر مردان بود. عمده‌ترین عضو مبتلا به سل خارج ریوی، غدد لنفاوی (33%) ، پلور (18.9%) و استخوان (17.7%) بود. نتیجه‌گیری : روند بروز سل خارج ریوی طی سال‌های 1380 لغایت 1390 سیر صعودی داشت و شایع‌ترین عضو مبتلا به سل خارج ریوی غده‌لنفاوی بود.