---

زمینه و هدف : لزوم وجود برنامه‌های دوره‌ای کنترل کیفیت در آنکولوژی تابشی توسط سازمان‌های مختلفی نظیر AAPM ، ACR ، ACMP و ESTRO توصیه شده است. یکی از بهترین روش‌های انجام کنترل کیفیت انجام دزیمتری in vivo در حین پرتودرمانی می‌باشد. این مطالعه به منظور طراحی پروتکلی ساده برای دزیمتری in vivo در پرتودرمانی تومورهای سر و گردن با استفاده از تصویربرداری پورتال انجام گردید.

روش بررسی : در این مطالعه Case Series دز خط میانی به صورت in vivo و همراه با تصویربرداری پورتال روی 19 بیمار مبتلا به تومورهای سروگردن تحت درمان با دستگاه کبالت-60 مراجعه کننده به بخش پرتودرمانی بیمارستان سیدالشهداء اصفهان طی ماه‌های مرداد و آذر 1386؛ اندازه‌گیری شد. توزیع دز ورودی و خروجی با استفاده از دو دیود و نسبت‌های خارج از محور و تصویربرداری پورتال به همراه کد کاربری نوشته شده به زبان MATLAB برای تبدیل شدت نوری فیلم به دانسیته نوری تعیین گردید. با استفاده از مقادیر دز ورودی و خروجی و با به‌کارگیری الگوریتم هوسکین، دز در طول خط میانی در فواصل یک سانتی‌متری به‌دست آمد.

یافته‌ها : دز خط میانی در 165 نقطه اندازه‌گیری شد. میانگین و انحراف معیار بین دز اندازه‌گیری شده و دز تجویز شده در حدود 3.61±4.27 درصد به دست آمد. همچنین در 110 نقطه (66.66 درصد) میزان انحراف کمتر از 5درصد (1.37±2.27) ، در 41 نقطه (24.84 درصد) بین 5 درصد و 10 درصد (1.2±6.51) و در 14 نقطه (8.48 درصد) بیش از 10 درصد (2.34±13.37) تعیین گردید. بیشترین و کمترین میزان انحراف به ترتیب در مرکز میدان درمان (1.63±2.6) و در فاصله 5 سانتی‌متری از مرکز میدان (4.86±7.24) و برای میدان‌هایی با ابعاد 14 سانتی‌متر (3.53±5.08) و 8 سانتی‌متر (2.13±2.95) محاسبه شد.

نتیجه‌گیری : این مطالعه نشان داد که استفاده از آشکارساز پورتال به همراه دو دیود روشی ساده و دقیق برای کنترل کیفیت روزانه درمان در پرتودرمانی می‌باشد. داده‌های به‌دست آمده از این روش را برای بررسی دقت مراحل درمان شامل تعیین خروجی ماشین درمان، کنترل کیفیت سیستم طراحی درمان و صحت محاسبات و تنظیم بیمار می‌توان مورد ارزیابی قرار داد.

---

زمینه و هدف : علی‌رغم آن که مولتیپل اسکلروزیس بیماری ماده سفید مغز است؛ ولی درگیری هسته‌های قاعده‌ای مغز نیز گزارش شده است. برخی مطالعات کاهش سیگنال در سکانس T2 را در هسته‌های مغزی نشان داده‌اند. این مطالعه به منظور تعیین وضعیت سیگنال هسته‌های قاعده‌ای مغز در سکانس T2 و FLAIR تصویربرداری تشدید مغناطیسی در مولتیپل اسکلروزیس انجام شد. روش بررسی : این مطالعه مورد شاهدی روی 30 بیمار (7 مرد و 23 زن) مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و 30 بیمار (6 مرد و 24 زن) غیرمبتلا به مولتیپل اسکروزیس در بیمارستان امام رضا (ع) کرمانشاه در سال 1389 انجام شد. برای بیماران تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (magnetic resonance imaging: MRI) با شدت یک تسلا صورت گرفت. سپس سیگنال هسته‌های قاعده‌ای مغز به تفکیک محل درگیری، تعداد پلاک و آتروفی مغز در سکانس‌های T2 و FLAIR مشخص گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS-16 و آزمون‌های Chi-Square، independent t-test و Fisher exact test تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها : سیگنال پایین در تالاموس راست 10 بیمار (33.3%) و تالاموس چپ 14 بیمار (46.7%) از گروه مورد مشاهده شد که در مقایسه با گروه شاهد معنی‌دار بود (P<0.05). وجود پلاک در گلوبوس پالیدوس راست و چپ گروه مورد به ترتیب در 4 بیمار (13.3%) و 7 بیمار (23.3%) مشاهده شد. وجود پلاک در تالاموس راست و چپ گروه مورد به ترتیب در 10 بیمار (33.3%) و 14 بیمار (46.7%) مشاهده شد که در مقایسه با گروه شاهد (فاقد پلاک) از نظر آماری معنی‌دار بود (P<0.05). آتروفی مغز در 18بیمار (60 درصد) از گروه مورد و یک بیمار (3.3%) از گروه شاهد مشاهده شد (P<0.05). نتیجه‌گیری : کاهش سیگنال در سکانس T2 تالاموس با تصویربرداری تشدید مغناطیسی، یک یافته ارزشمند در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس است که می‌تواند به تشخیص کمک نماید.

---

زمینه و هدف:مهره‌ها شایع‌ترین محل متاستاز در استخوان‌ها است. تشخیص متاستازها به خصوص در مراحل اولیه می‌تواند به روند درمان بیماران و تعیین پروگنوز آنها کمک نماید. با توجه به استفاده وسیع از تصویربرداری تشدید مغناطیسی در بیماری‌های مختلف و در دسترس بودن این ابزار در اکثر مناطق، این مطالعه به منظور تعیین ارزش تشخیصی تصویربرداری تشدید مغناطیسی و اسکن هسته‌ای در متاستازهای ستون فقرات انجام شد. روش بررسی : این مطالعه توصیفی روی 43 بیمار با هر نوع سرطان اولیه شناخته شده برای تشخیص متاستاز ستون فقرات و یا مرحله‌بندی ضایعه تومورال انجام شد. بیماران تحت تصویربرداری تشدید مغناطیسی و اسکن هسته‌ای ستون فقرات قرار گرفتند. نتایج اسکن استخوان به عنوان استاندارد طلایی درنظر گرفته شد و حساسیت و ویژگی محاسبه شدند. یافته‌ها : تصویربرداری تشدید مغناطیسی تعداد 19 مهره پشتی را که توسط اسکن منفی گزارش شده بود؛ تشخیص داد. حساسیت و ویژگی تصویربرداری تشدید مغناطیسی نسبت به اسکن هسته‌ای به ترتیب 90.7% و 95.6% محاسبه شد. در بررسی مهره‌های کمری، تصویربرداری تشدید مغناطیسی تعداد 4 مهره را که توسط اسکن منفی گزارش شده بود؛ تشخیص داد. حساسیت، ویژگی و صحت تصویربرداری تشدید مغناطیسی نسبت به اسکن هسته‌ای به ترتیب97.6% ، 97% و 97.2%محاسبه شد. نتیجه‌گیری : تصویربرداری تشدید مغناطیسی برای تشخیص ضایعات متاستاتیک مهره‌ها حساس‌تر از اسکن هسته‌ای است و اگر شک به متاستاز در ستون فقرات وجود داشته باشد؛می‌تواند اولین اقدام تشخیصی نیز باشد.

---

اختلال وسواسی جبری با گروهی از علایم شامل افکار مزاحم، آیین‌ها، مشغله‌های ذهنی و اجبارها تظاهر می‌یابد. این وسواس‌ها و اجبارها ناراحتی زیادی برای فرد ایجاد می‌کند. تروما به سر و آسیب مغزی به عنوان یکی از دلایل نادر این اختلال شناخته شده است. در این مقاله سه بیمار مرد مبتلا به اختلال وسواسی - جبری پس از تروما به سر معرفی شده است. بیماران به‌دنبال ضربه به سر و کاهش سطح هوشیاری دچار اختلال وسواسی جبری شدند و این اختلال در آنان قبل از تروما به سر وجود نداشت. محل‌های آسیب‌دیده مغزی این بیماران که همگی ضربه‌های شدید به سر داشتند؛ توسط تصویربرداری مغزی ارزیابی شد. در بیمار اول ضایعه در تمپورال راست، در بیمار دوم ضایعه در تمپورال راست و فرونتال دوطرف و در بیمار سوم ضایعه ناحیه اسپلنیوم کورپوس کالوزوم و پایک مغزی راست و آسیب اکسونی منتشر و هماتومای خارج محوری در منطقه تمپورال چپ مشاهده گردید. با مشاهده یافته‌های تصویربرداری می‌توان نتیجه‌گیری نمود که بین آسیب ایجاد شده در مغز و وقوع علایم اختلال وسواسی - جبری ارتباط وجود دارد.