---

زمینه و هدف : مطالعاتی نشان‌دهنده اثرات مخرب میدان الکترومغناطیسی بر بافت‌های گوناگون بدن است. این مطالعه به منظور تعیین اثر میدان الکترومغناطیسی فرکانس پایین پیش از انکوباسیون بر قلب جنین جوجه 14 روزه انجام شد. روش بررسی : در این مطالعه تجربی 90 تخم‌مرغ نطفه‌دار نژاد لگهورن سفید به صورت تصادفی در گروه‌های کنترل، شم و آزمایشی قرار گرفتند. گروه کنترل در انکوباتور گذاشته شد. گروه شم درون سیم لوله دستگاه خاموش الکترومغناطیس قرار گرفت. گروه‌های آزمایشی I ، II ، III و IV در معرض میدان الکترومغناطیسی فرکانس پایین (50 هرتز) به ترتیب با شدت‌های 1.33 و 2.66 و 5.52 و 7.32 میلی‌تسلا به مدت 24 ساعت قرار گرفتند. سپس همه گروه‌های مورد مطالعه در انکوباتور 37 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 60 درصد به مدت 14 روز نگهداری شدند. یافته‌ها : در بررسی هیستوپاتولوژی بهم‌ریختگی نظم سلولی در گروه آزمایشی I ، تراکم هسته سلول‌های میوکارد و افزایش فضای بین سلولی در گروه آزمایشی II ، تجمع گلبول‌های قرمز در بافت و تخریب سلولی در گروه‌های آزمایشی III و IV ، نسبت به دو گروه کنترل و شم مشاهده شد. افزایش معنی‌داری در سطح فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز در گروه‌های آزمایشی نسبت به گروه شم و کنترل وجود داشت و این افزایش وابسته به دوز بود. نتیجه‌گیری : میدان الکترومغناطیسی فرکانس پایین سبب تغییرات بافتی و آنزیمی در قلب جنین‌های جوجه 14 روزه می‌گردد.