زمینه و هدف : سل یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده انسان و یکی از علل اصلی مرگ در دنیاست که در صورت عدم درمان 50درصد بیماران تا 5 سال اول ابتلا به سل ریوی فوت می‌کنند. آمارهای سازمان بهداشت جهانی حاکی از میزان پایین‌تر موفقیت درمان موارد سل اسمیر مثبت در ایران نسبت به میانگین منطقه‌ای و جهانی است. این مطالعه به منظور تعیین عوامل موثر در پیامد درمان بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در استان گلستان انجام شد.
روش بررسی : این مطالعه توصیفی مقطعی- تحلیلی روی 331 نفر (185 مرد و 146 زن) از بیماران جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت شناسایی شده در آزمایشگاه‌های تشخیص سل استان گلستان طی سال 1393 انجام شد. درمان کلیه بیماران به مدت دوماه بر مبنای پروتکل کشوری و مطابق استراتژی DOTS انجام شد. ملاک پیامد درمان بررسی وضعیت اسمیر خلط در پایان ماه دوم درمان بود و اثر متغیرهای مستقل جنسیت، نوع داروی مصرفی، میانگین سنی و وزنی بیماران، مصرف مواد دخانی، وابستگی به مواد مخدر و شدت آلودگی اسمیر خلط زمان تشخیص بیماری بر آن ارزیابی گردید.
یافته‌ها : 50.8% بیماران تحت درمان با داروهای ترکیبی و 49.2% تحت درمان با داروهای مجزا بودند. میزان تبدیل اسمیر خلط مثبت به منفی در پایان ماه دوم درمان 67.7% بود. در تحلیل چند متغیره مهم‌ترین متغیرهایی که به‌صورت معنی‌دار در مدل رگرسیونی باقی ماندند؛ شامل سن بیمار (95% CI: 0.96-0.99, OR: 0.98, P=0.017)، وابستگی به مواد مخدر (95% CI: 1.26-4.54, OR: 2.4, P=0.008)، قومیت (95% CI: 1.86-7.02, OR: 3.62, P=0.0001) و شدت آلودگی اسمیر خلط تشخیصی (P<0.0001) بود.
نتیجه‌گیری : میزان موفقیت درمان دو ماهه در بیماران تحت مطالعه نسبتاً پایین بود. سن بیماران در زمان تشخیص بیماری، وابستگی به مواد مخدر و شدت آلودگی اسمیر خلط زمان تشخیص، عوامل موثر در پاسخ به درمان بیماران مسلول در مرحله حمله‌ای بود.
