حقوق شهروندی در داروخانه ها : جرایم قابل گذشت و جرایم غیر قابل گذشت
| تاریخ ارسال: 1402/7/4 |
** جرایم قابل گذشت و جرایم غیر قابل گذشت **
انواع جرایم:
الف- قابل گذشت
ب- غیر قابل گذشت
جرم قابل گذشت چیست؟
گذشت در لغت به معنای عفو و بخشایش است. جرم قابل گذشت به جرمی اطلاق می شود که توسط شاکی خصوصی به جریان می افتد. البته ممکن است یک جرم چند شاکی خصوصی داشته باشد. در این حالت برای به جریان افتادن پرونده شکایت یک شاکی کفایت می کند اما برای گذشت و بخشش مجرم، باید تمام شاکیان رضایت دهند.همانند: توهین و فحاشی به کارکنان در حین انجام وظیفه.
جرم غیر قابل گذشت چیست؟
جرم غیر قابل گذشت به جرایمی گفته می شود که تعقیب و پیگیری متهم نیازی به شکایت شاکی خصوصی دارد. این جرم می تواند دو جنبه ی عمومی و خصوصی داشته باشد و تنها در صورتی که جنبه ی خصوصی داشته باشد، با رضایت شاکی، جنبه ی خصوصی آن بخشیده می شود اما جنبه ی عمومی آن همچنان وجود دارد. در این جرایم، گذشت در روند تعقیب و محاکمه و اجرای حکم تاثیر نمی گذارد. تنها در برخی از مجازات ها گذشت شاکی موجب تخفیف می شود.
تفاوت جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت:
قانون گذار در قانون مجازات جرایم را به دوسته جرم قابل گذشت و جرم غیرقابل گذشت تقسیم کرده است. ویژگی جرایم قابل گذشت در این است که باید حتما شکایت توسط شاکی خصوصی مطرح شود. یعنی پرونده با شکایت شاکی خصوصی به جریان می افتد. اما جرایم غیر قابل گذشت جرایمی هستند که به جریان افتادن و رسیدگی کردن به آن ها نیازی به شکایت شاکی خصوصی ندارد. در واقع قانون گذار با این دسته بندی می خواهد که نسبت به برخی از جرایم مشخص که اصطلاحاً قابل گذشت نامیده می شوند امتیاز و تخفیفی قائل شود که مجرم با جلب رضایت شاکی بتواند آزادی خود را بدست آورد.
تفاوتها:
⇐ اگر جرمی قابل گذشت باشد باید حتما در قانون ذکر شده باشد در غیر اینصورت اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرایم است. البته به استثناء جرایمی که شرعا دارای جنبه ی حق الناسی بوده و قابل گذشت هستند.
⇐ تفاوت اصلی میان جرم قابل گذشت و غیر قابل گذشت، در وجود شاکی خصوصی است. در جرم قابل گذشت باید حتما شاکی خصوصی وجود داشته باشد تا پرونده به جریان بیفتد اما در جرم غیر قابل گذشت حضور شاکی خصوصی در به جریان افتادن پرونده الزامی نیست.
⇐ چنانچه شاکی در جرایم غیر قابل گذشت، گذشت نماید، این مسئله از جهات تخفیف محسوب می شود. اما اگر شاکی در جرایم قابل گذشت، متهم را ببخشد و گذشت نماید، اگر این گذشت پیش از صدور حکم قطعی محکومیت باشد منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب و اگر پس از صدور حکم قطعی باشد منجر به موقوفی اجرای حکم می شود.
⇐ تمامی جرایم فصل حدود کتاب مجازات ها، به غیر از دو جرم قذف و سرقت حدی غیر قابل گذشت هستند . اما جرایمی که در بخش قصاص و دیات امکان سقوط قصاص یا دیه با گذشت شاکی خصوصی یا ولی دم او وجود دارد.
نکته مهم :
- در جرائم تعزیری قابل گذشت، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی حسب مورد موجب توقف تعقیب یا توقف اجرای مجازات است.
تبصره ۱– جرائم قابل گذشت، جرائمی میباشند که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است . (ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی)
- توهین به افراد از قبیل توهین ، فحاشی و استعمال الفاظ رکیک ، هتک حرمت شخص محسوب کشته و دارای مجازات می باشد .و با توجه به اینکه از جرایم قابل گذشت می باشد نیاز به شکایت شاکی خصوصی دارد تا بتوان براساس قانون با شخص متشاکی برخورد قضایی گردد(ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات)
ویژگی گذشت شاکی چیست؟
فهرست جرایم تعزیری قابل گذشت :
گذشت شاکی در جرایم تعزیری قابل گذشت موجب موقوفی تعقیب یا عدم اجرای مجازات می شود که در واقع شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات منوط به شکایت و عدم گذشت شاکی می باشد . جرایم تعزیری قابل گذشت عبارتند از :
۱- حد قذف – ماده ۲۵۵ قانون مجازات اسلامی : ( حد قذف ، حق الناس است و تعقیب . . . )
۲--حد سرقت بندهای د . ذ . ر . ز . م . ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی : ( . . . بند د : صاحب ما از سارق در مرجع قضایی شکایت کند . ) بند ذ : ( صاحب مال قبل از . . . ) ...
۳- تحصیل سند یا نوشته باسوء استفاده از ضعف نفس اشخاص – ماده ۵۹۶ تعزیرات : ( هر کس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوی و هوس او یا حوایج . . . )
۴- توهین به افراد - ماده ۶۰۸ تعزیرات : ( توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک . . . )
۵- سقط جنین ناشی از ضرب و اذیت و آزار عمدی زن حامله – ماده ۶۲۲ تعزیرات : ( هر کس عالما و عامدا به واسطه ضرب و یا اذیت و آزار زن حامله ..
۶- امتناع از دادن طفل سپرده شده – ماده ۶۳۲ تعزیرات : ( اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در موقع مطالبه اشخاصی . . . )
۷- رها کردن طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست در محل خالی از سکنه – ماده ۶۳۳ تعزیرات : ( هر گاه کسی شخصا یا به دستور دیگری . . . )
۸- ترک انفاق زوجه و افراد واجب النفقه ماده ۶۴۲ تعزیرات و ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۲
۹- افشای اسرار حرفه ای – ماده ۶۴۸ قانون تعزیرات : ( اطبا و جراحان و ماماها و داروفروشان و . . . )
۱۰- تهدید – مواد ۶۶۸ و ۶۶۹ تعزیرات : ( هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید ، دیگری را . . . )
۱۱- تحریق اشیای منقول – ماده ۶۷۶ تعزیرات : ( هر کس سایر اشیای منقول متعلق به دیگری را آتش بزند . . . )
۱۲- تخریب عمدی اشیای منقول و غیر منقول – ماده ۶۷۷ تعزیرات : ( هر کس عمدا اشیای منقول یا غیر منقول متعلق به دیگری . . . )
۱۳- کشتن ، مسموم کردن ، تلف یا ناقص کردن عمدی و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت دیگری یا حیواناتی که اشکار آنها توسط دولت ممنوع است – ماده ۶۷۹ تعزیرات .
۱۴- سوزاندن یا اتلاف عمدی اسناد تجاری و غیر تجاری غیر دولتی – ماده ۶۸۲ تعزیرات : ( هر کس عالما هر نوع اسناد یا اوراق تجارتی و غیر تجارتی . . . )
۱۵- چراندن محصول دیگری ، تخریب باغ و محصول دیگری – ماده ۶۸۴ تعزیرات : ( هر کس محصول دیگری را بچراند یا تاکستان یا باغ میوه یا نخلستان . . . )
۱۶- قطع یا از بین بردن اصله نخل خرما بدون مجوز قانونی – ۶۸۵ تعزیرات : ( هر کس اصله نخل خرما را به هر ترتیب یا هر وسیله . ..
۱۷- تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحکت یا ممانعت از حق – ماده ۶۹۰ تعزیرات : ( هر کس به وسیله ی صحنه سازی از قبیل پی کنی ، دیوار کشی . . . )
۱۸- تصرف ملک غیر به قهر و غلبه – ماده ۶۹۲ تعزیرات : ( هر گاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه . . . )
۱۹- ورود به عنف یا تهدید در منزل یا مسکن غیر – ماده ۶۹۴ تعزیرات : ( هر کس در منزل یا مسکن دیگری . . . )
۲۰- افترا – ماده ۶۹۷ تعزیرات : ( به وسیله ی اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه . . . )
۲۱- نشر اکاذیب – ماده ۶۹۸ تعزیرات : ( هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی . . . )
۲۲
لغتنامه حقوقی:
بزه دیده: بزه دیده طبق ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری: "شخصی است که از وقوع جرم محتمل ضرر و زیان می گردد...
- وقوع جرم همیشه با آسیب زدن به یک یا چند نفر همراه است که این افراد می توانند مطابق مقررات قانون اقدام به پیگیری حقوق خود کنند.
البته بعضی از جرائم بدون شکایت هم مورد تعقیب قرار می گیرند، به این دسته از جرائم، جرائم با جنبه عمومی یا غیر قابل گذشت می گویند که با شکایت و بدون شکایت افراد صدمه دیده می توان به آن در محاکم کیفری رسیدگی کرد.
شاکی خصوصی: در واقع شاکی خصوصی کسی است که علاوه بر آسیب عمومی جرمی مثل قتل، دچار ضرر مادی نیز شده است که این ضرر و زیان باعث می شود او بابت جرم بتواند به طور خصوصی اقامه دعوی و در خواست مطالبه خسارت کند.همانند توهین و افترا و ...
شاکی عمومی: گاهی جرمی که رخ میدهد، باعث جریحه دار شدن وجدان و امنیت عمومی میشود. این همان جنبه عمومی جرم است. با وقوع این دسته از جرایم نظم و امنیت عمومی جامعه تهدید میشود. همین موضوع سبب ارجحیت جنبه عمومی جرم بر جنبه خصوصی آن شده است. این جرایم غیر قابل گذشت هستند و قانونگذار در رابطه با آنها سختگیری بیشتری اعمال مینماید. بنابراین حتی اگر شاکی گذشت کند، پیگیری جرم متوقف نخواهد شد.
همانند : قتل عمد، رابطه نامشروع، کلاهبرداری و... جرایمی هستند که وقوع آنها باعث خدشه دار شدن وجدان عمومی شده و از همین رو جزء جرایم غیر قابل گذشت محسوب میشوند.
انواع جرایم:
الف- قابل گذشت
ب- غیر قابل گذشت
جرم قابل گذشت چیست؟
گذشت در لغت به معنای عفو و بخشایش است. جرم قابل گذشت به جرمی اطلاق می شود که توسط شاکی خصوصی به جریان می افتد. البته ممکن است یک جرم چند شاکی خصوصی داشته باشد. در این حالت برای به جریان افتادن پرونده شکایت یک شاکی کفایت می کند اما برای گذشت و بخشش مجرم، باید تمام شاکیان رضایت دهند.همانند: توهین و فحاشی به کارکنان در حین انجام وظیفه.
جرم غیر قابل گذشت چیست؟
جرم غیر قابل گذشت به جرایمی گفته می شود که تعقیب و پیگیری متهم نیازی به شکایت شاکی خصوصی دارد. این جرم می تواند دو جنبه ی عمومی و خصوصی داشته باشد و تنها در صورتی که جنبه ی خصوصی داشته باشد، با رضایت شاکی، جنبه ی خصوصی آن بخشیده می شود اما جنبه ی عمومی آن همچنان وجود دارد. در این جرایم، گذشت در روند تعقیب و محاکمه و اجرای حکم تاثیر نمی گذارد. تنها در برخی از مجازات ها گذشت شاکی موجب تخفیف می شود.
تفاوت جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت:
قانون گذار در قانون مجازات جرایم را به دوسته جرم قابل گذشت و جرم غیرقابل گذشت تقسیم کرده است. ویژگی جرایم قابل گذشت در این است که باید حتما شکایت توسط شاکی خصوصی مطرح شود. یعنی پرونده با شکایت شاکی خصوصی به جریان می افتد. اما جرایم غیر قابل گذشت جرایمی هستند که به جریان افتادن و رسیدگی کردن به آن ها نیازی به شکایت شاکی خصوصی ندارد. در واقع قانون گذار با این دسته بندی می خواهد که نسبت به برخی از جرایم مشخص که اصطلاحاً قابل گذشت نامیده می شوند امتیاز و تخفیفی قائل شود که مجرم با جلب رضایت شاکی بتواند آزادی خود را بدست آورد.
تفاوتها:
⇐ اگر جرمی قابل گذشت باشد باید حتما در قانون ذکر شده باشد در غیر اینصورت اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرایم است. البته به استثناء جرایمی که شرعا دارای جنبه ی حق الناسی بوده و قابل گذشت هستند.
⇐ تفاوت اصلی میان جرم قابل گذشت و غیر قابل گذشت، در وجود شاکی خصوصی است. در جرم قابل گذشت باید حتما شاکی خصوصی وجود داشته باشد تا پرونده به جریان بیفتد اما در جرم غیر قابل گذشت حضور شاکی خصوصی در به جریان افتادن پرونده الزامی نیست.
⇐ چنانچه شاکی در جرایم غیر قابل گذشت، گذشت نماید، این مسئله از جهات تخفیف محسوب می شود. اما اگر شاکی در جرایم قابل گذشت، متهم را ببخشد و گذشت نماید، اگر این گذشت پیش از صدور حکم قطعی محکومیت باشد منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب و اگر پس از صدور حکم قطعی باشد منجر به موقوفی اجرای حکم می شود.
⇐ تمامی جرایم فصل حدود کتاب مجازات ها، به غیر از دو جرم قذف و سرقت حدی غیر قابل گذشت هستند . اما جرایمی که در بخش قصاص و دیات امکان سقوط قصاص یا دیه با گذشت شاکی خصوصی یا ولی دم او وجود دارد.
نکته مهم :
- در جرائم تعزیری قابل گذشت، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی حسب مورد موجب توقف تعقیب یا توقف اجرای مجازات است.
تبصره ۱– جرائم قابل گذشت، جرائمی میباشند که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است . (ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی)
- توهین به افراد از قبیل توهین ، فحاشی و استعمال الفاظ رکیک ، هتک حرمت شخص محسوب کشته و دارای مجازات می باشد .و با توجه به اینکه از جرایم قابل گذشت می باشد نیاز به شکایت شاکی خصوصی دارد تا بتوان براساس قانون با شخص متشاکی برخورد قضایی گردد(ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات)
- ۱- اینکه گذشت باید بصورت منجز باشد. یعنی گذشت مشروط به یک شرط خاص یا موکول به زمانی در آینده نشده باشد.
- ۲- اینکه شاکی باید بداند که در صورت گذشت دیگر نمی تواند از تصمیم خود منصرف شود.
- ۳- اینکه هرگاه در جرمی شاکیان متعددی وجود داشته باشد، شکایت و تعقیب شخص مجرم، با شکایت هر یک از شاکیان شروع می شود. اما برای گذشت باید تمام شاکیان رضایت خود را اعلام نمایند.
- ۴- اینکه این گذشت می تواند بصورت کتبی یا شفاهی مطرح شود.
- ۵- گذشت شاکی تنها پس از وقوع جرم اتفاق می افتد و پیش از وقوع جرم، گذشت وجود ندارد بلکه گذشت قبل از وقوع جرم، رضایت نام دارد.
- ۶- قبل از شروع به تعقیب مجرم، در حین رسیدگی یا حتی پس از صدور حکم قطعی اتفاق بیفتد البته به استثنای گذشت در جرم سرقت حدی.
- ۷- گذشت شاکی منحصر در همان موضوعی است که گذشت در خصوص آن صورت گرفته و شامل عوارضی که ممکن است در اثر عمل اولیه مجرم در ادامه برای بزه دیده بوجود بیاید نمی شود.
فهرست جرایم تعزیری قابل گذشت :
گذشت شاکی در جرایم تعزیری قابل گذشت موجب موقوفی تعقیب یا عدم اجرای مجازات می شود که در واقع شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات منوط به شکایت و عدم گذشت شاکی می باشد . جرایم تعزیری قابل گذشت عبارتند از :
۱- حد قذف – ماده ۲۵۵ قانون مجازات اسلامی : ( حد قذف ، حق الناس است و تعقیب . . . )
۲--حد سرقت بندهای د . ذ . ر . ز . م . ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی : ( . . . بند د : صاحب ما از سارق در مرجع قضایی شکایت کند . ) بند ذ : ( صاحب مال قبل از . . . ) ...
۳- تحصیل سند یا نوشته باسوء استفاده از ضعف نفس اشخاص – ماده ۵۹۶ تعزیرات : ( هر کس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوی و هوس او یا حوایج . . . )
۴- توهین به افراد - ماده ۶۰۸ تعزیرات : ( توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک . . . )
۵- سقط جنین ناشی از ضرب و اذیت و آزار عمدی زن حامله – ماده ۶۲۲ تعزیرات : ( هر کس عالما و عامدا به واسطه ضرب و یا اذیت و آزار زن حامله ..
۶- امتناع از دادن طفل سپرده شده – ماده ۶۳۲ تعزیرات : ( اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در موقع مطالبه اشخاصی . . . )
۷- رها کردن طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست در محل خالی از سکنه – ماده ۶۳۳ تعزیرات : ( هر گاه کسی شخصا یا به دستور دیگری . . . )
۸- ترک انفاق زوجه و افراد واجب النفقه ماده ۶۴۲ تعزیرات و ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۲
۹- افشای اسرار حرفه ای – ماده ۶۴۸ قانون تعزیرات : ( اطبا و جراحان و ماماها و داروفروشان و . . . )
۱۰- تهدید – مواد ۶۶۸ و ۶۶۹ تعزیرات : ( هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید ، دیگری را . . . )
۱۱- تحریق اشیای منقول – ماده ۶۷۶ تعزیرات : ( هر کس سایر اشیای منقول متعلق به دیگری را آتش بزند . . . )
۱۲- تخریب عمدی اشیای منقول و غیر منقول – ماده ۶۷۷ تعزیرات : ( هر کس عمدا اشیای منقول یا غیر منقول متعلق به دیگری . . . )
۱۳- کشتن ، مسموم کردن ، تلف یا ناقص کردن عمدی و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت دیگری یا حیواناتی که اشکار آنها توسط دولت ممنوع است – ماده ۶۷۹ تعزیرات .
۱۴- سوزاندن یا اتلاف عمدی اسناد تجاری و غیر تجاری غیر دولتی – ماده ۶۸۲ تعزیرات : ( هر کس عالما هر نوع اسناد یا اوراق تجارتی و غیر تجارتی . . . )
۱۵- چراندن محصول دیگری ، تخریب باغ و محصول دیگری – ماده ۶۸۴ تعزیرات : ( هر کس محصول دیگری را بچراند یا تاکستان یا باغ میوه یا نخلستان . . . )
۱۶- قطع یا از بین بردن اصله نخل خرما بدون مجوز قانونی – ۶۸۵ تعزیرات : ( هر کس اصله نخل خرما را به هر ترتیب یا هر وسیله . ..
۱۷- تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحکت یا ممانعت از حق – ماده ۶۹۰ تعزیرات : ( هر کس به وسیله ی صحنه سازی از قبیل پی کنی ، دیوار کشی . . . )
۱۸- تصرف ملک غیر به قهر و غلبه – ماده ۶۹۲ تعزیرات : ( هر گاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه . . . )
۱۹- ورود به عنف یا تهدید در منزل یا مسکن غیر – ماده ۶۹۴ تعزیرات : ( هر کس در منزل یا مسکن دیگری . . . )
۲۰- افترا – ماده ۶۹۷ تعزیرات : ( به وسیله ی اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه . . . )
۲۱- نشر اکاذیب – ماده ۶۹۸ تعزیرات : ( هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی . . . )
۲۲
لغتنامه حقوقی:
- وقوع جرم همیشه با آسیب زدن به یک یا چند نفر همراه است که این افراد می توانند مطابق مقررات قانون اقدام به پیگیری حقوق خود کنند.
البته بعضی از جرائم بدون شکایت هم مورد تعقیب قرار می گیرند، به این دسته از جرائم، جرائم با جنبه عمومی یا غیر قابل گذشت می گویند که با شکایت و بدون شکایت افراد صدمه دیده می توان به آن در محاکم کیفری رسیدگی کرد.
شاکی خصوصی: در واقع شاکی خصوصی کسی است که علاوه بر آسیب عمومی جرمی مثل قتل، دچار ضرر مادی نیز شده است که این ضرر و زیان باعث می شود او بابت جرم بتواند به طور خصوصی اقامه دعوی و در خواست مطالبه خسارت کند.همانند توهین و افترا و ...
شاکی عمومی: گاهی جرمی که رخ میدهد، باعث جریحه دار شدن وجدان و امنیت عمومی میشود. این همان جنبه عمومی جرم است. با وقوع این دسته از جرایم نظم و امنیت عمومی جامعه تهدید میشود. همین موضوع سبب ارجحیت جنبه عمومی جرم بر جنبه خصوصی آن شده است. این جرایم غیر قابل گذشت هستند و قانونگذار در رابطه با آنها سختگیری بیشتری اعمال مینماید. بنابراین حتی اگر شاکی گذشت کند، پیگیری جرم متوقف نخواهد شد.
همانند : قتل عمد، رابطه نامشروع، کلاهبرداری و... جرایمی هستند که وقوع آنها باعث خدشه دار شدن وجدان عمومی شده و از همین رو جزء جرایم غیر قابل گذشت محسوب میشوند.
[ ادامه مطلب ]
دفعات مشاهده: 16757 بار | دفعات چاپ: 45 بار | دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
پایگاه های مرتبط
کلمات کلیدی
مدیریت بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات، صیانت از حقوق شهروندی، مراجعین
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به صیانت از حقوق شهروندی و سلامت اداری می باشد.