ویتامین مواد مخصوصی که در اغذیه مختلف وجود دارند و وجود آنها در جیره غذایی کاملاً ضروری است و کمبود آنها منجر به امراض مختلفی میشود. ویتامینها انواع بسیار دارند: آ، ای، ب ۱، ب ۲، ب ۶، ب ۱۲، ب کمپلکس، ث، د، کا و غیره .
ویتامینها ترکیبات آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای سوخت و ساز مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیه ناقص و رژیم غذایی نامناسب سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین میشود و به بیماریهای مختلف مانند بری بری و پلاگر میانجامد.
ویتامینها سبب تسهیل دگرگشت (سوخت و ساز بدن)، اسیدهای آمینه، چربیها و کربوهیدراتها میشوند و رشد و نمو و ترمیم سلولهای بدن را میسر میسازند. برخی از ویتامینها سبب جذب مواد غذایی در روده میشوند و بعضی نیز به عنوان کاتالیزور عمل میکنند. عمل آنها بر روی بافتهای اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آنها از بروز یک عارضه جلوگیری میکند.
کلمهٔ ویتامین از واژه یونانی ویتا به معنی «زندگی» است. فونک نام Vitalamine، یعنی آمینی که حیاتی بوده و برای ادامه زندگی ضرورت دارد، را به موادی که سبب بهبود بیماری بری بری میشد و از گروه آمین بوده اطلاق کرد. پس از آنکه معلوم شد بسیاری از ویتامینها از گروه آمین نیستند حرف e از آخر واژه ویتامین حذف و واژه Vitamin مورد قبول واقع شد.
انواع ویتامینها:
ویتامینها را به دو دسته مهم، شامل ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، تقسیم کردهاند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D، ویتامین A را محلول در چربی و ویتامین C و ویتامینهای گروه B را محلول در آب دانستهاند.
علاوه بر مواد معدنی، ویتامینها نیز مورد نیاز بدن هستند؛ زیرا بدون حضور آنها در غذا، سلامتی و تعادل اعضای بدن ناپایدار میشود و در اعمال حیاتی اختلالاتی ایجاد میگردد و عوارضی بروز میکند که گاه منجر به مرگ میشود.
ویتامینها سوخت و ساز بدن را تنظیم میکنند و تنها کمبود یک ویتامین میتواند، تمام بدن انسان را به مخاطره اندازد. بیشتر ویتامینها از منابع اصلی طبیعی استخراج میشوند.
مقدار مصرف ویتامینها:
ویتامین ها و مواد معدنی وظایف متنوع و بسیار مهمی را در بدن ما به عهده دارند و کمبود آنها عملکرد قسمت های مختلف بدن را مختل کرده و باعث ایجاد ناراحتی ها و بیماری های مختلفی می شوند.
مصرف بیشتر از مقدار نیاز روزانه ویتامین ها نیز مضر بوده و عوارض نامطلوبی (overdose) را به جای می گذارند. ویتامین های مازاد نیاز روزانه بدن، اگر حلال در چربی باشند (A,D,E,K)، تا حدودی در کبد ذخیره می شوند و اگر حلال در آب باشند از طریق کلیه دفع می شوند.
مصرف مقادیر بسیار زیاد ویتامین ها، نه تنها فایده ای ندارد، بلکه باعث مسمومیت و ایجاد عوارض ناخواسته ای می شود. بهترین راه برای تامین مواد لازم برای سلامت بدن، استفاده از غذاهای متنوع و طبیعی و تازه است.
ویتامین های حلال در آب، در بدن ذخیره نمی شوند و باید از طریق وعده های غذای روزانه دریافت شوند.
دسته بندی انواع ویتامینها:
ویتامین آ یا رتیالین
ویتامین ث یا آسکوربیک اسید
ویتامین دی
ویتامین ای
ویتامین کا
ویتامین اف ۱
انواع ویتامینهای گروه ب:
ویتامین ب۱ یا تیامین ویتامین
ویتامین ب۲ یا ریبوفلاوین
ویتامین ب۳ یا نیاسین یا نیکوتینیک اسید
ویتامین ب۵ یا اسید پانتوتنیک
ویتامین ب۶ یا پیریدوکسین
ویتامین ب۹ یا اسید فولیک
ویتامین ب۱۲ یا کوبالامین
http://ah.kmu.ac.ir/fa/page/۳۱۶۰۵