---

زمینه و هدف : زیره سیاه در طب سنتی ایرانی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله اختلالات دستگاه گوارشی و به‌ویژه درمان زخم‌های معدی کاربرد دارد. این مطالعه به منظور تعیین اثر اسانس زیره سیاه بر زخم معده القا شده با ایندومتاسین و اتانول در موش‌های صحرایی انجام شد. روش بررسی : در این مطالعه تجربی میزان LD₅₀ موش‌های صحرایی بر اساس روش لورک تعیین شد. برای بررسی مسمومیت کوتاه‌مدت 24 سر موش به‌طور تصادفی به 4 گروه 6 تایی تقسیم شدند. در گروه‌های اول تا سوم به ترتیب غلظت‌های 80 ، 125 و 250 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن از اسانس زیره سیاه و در گروه چهارم حجم برابری از توین 80 (2درصد) به مدت 14 روز به موش‌ها خورانده شد. برای سنجش فعالیت ضدزخمی اسانس زیره سیاه موش‌های صحرایی در گروه‌های 6 تایی شامل دریافت کننده توین، دریافت کننده سایمتدین 100 mg/kg/bw ، امپرازول 30 mg/kg/bw و اسانس زیره سیاه با دوزهای 20, 40, 80 mg/kg/bw در دو گروه زخم معده القا شده با ایندومتاسین 100 mg/kg/bw و اتانول خالص یک میلی‌لیتر قرار گرفتند. یافته‌ها : مقدار LD₅₀ برابر با 375 mg/kg محاسبه شد. دریافت تک دوز و روزانه در دوزهای مورد بررسی بدون این که تغییری در رفتار، وزن بدن و وزن ارگان‌های آنها ایجاد نماید؛ توسط موش‌ها تحمل گردید. در پایان دوره تغییر معنی‌داری در میزان پروتئین تام، آلانین آمینوتراسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوتراسفراز (AST) مشاهده نگردید. تیمار با اسانس زیره در دوزهای 40, 80 mg/kg/bw توانست شاخص زخم در مدل زخم معده ایجاد شده با ایندومتاسین را به‌ترتیب به میزان 2.8±27.41 درصد و 1.01±18.02 درصد کاهش دهد (P<0.05). در مدل زخم اتانولی نیز در دوزهای 40, 80 mg/kg/bw میزان مهار زخم به‌ترتیب 4.3±65.65 درصد و 16±58.42 درصد تعیین شد (P<0.05). شاخص پیشگیری زخم در مدل زخم معده ایجاد شده با ایندومتاسین در تیمار با اسانس زیره در دوزهای 40 و 80 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن به ترتیب 37.98% و 59.21% و در مدل زخم اتانولی در دوزهای 40, 80 mg/kg/bw به ترتیب 12.4% و 22.05% تعیین شد. نتیجه‌گیری : اسانس حاصل از زیره سیاه بی‌خطر و به صورت حفاظتی در دوزهای 40, 80 mg/kg/bw توانست زخم معده ایجاد شده را کاهش دهد و این اثر وابسته به دوز بود.