---

زمینه و هدف : یکی از مؤلفه‌های مهم در برنامه‌ریزی‌های مربوط به سلامت هرجامعه، آمار و علل مرگ‌ومیر در آن جامعه است. این مطالعه به منظور تعیین روند تغییرات الگوی مرگ‌ومیر در ایران طی سال‌های 88-1350 انجام گردید. روش بررسی : در این مطالعه توصیفی مقطعی اطلاعات مربوط به 9740656 متوفی ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشوری در فاصله سال‌های 1350 تا 1388 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای آنالیز روند تغییرات زمانی الگوی کلی مرگ‌ومیر از روش‌های گرافیکی و مقایسه تغییرات روند مرگ‌ومیرهای ثبتی طی سال‌های مورد بررسی استفاده شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS-13 و روش‌های آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها : نتایج نشان داد که 60.4% مرگ‌ومیرهای ثبت شده در نقاط روستایی و 39.6% در نقاط شهری بود. 61.1% مرگ‌ها در مردان و 38.9% در زنان رخ داده بود. شاخص مرگ‌ومیر خام در کشور ایران بر اساس آمارها از 13 نفر به ازای هر 1000 تولد زنده در سال‌های 75-1970 به رقم 5 نفر در سال‌های 10-2005 کاهش یافته است. شاخص امید به زندگی با 28.6% افزایش از رقم 55.2 سال در سال‌های 75-1970 به رقم 71 سال در سال‌های 10-2005 افزایش یافت. نتیجه‌گیری : این مطالعه نشان داد که شاخص‌های مرگ‌ومیر در ایران در مقایسه با کل دنیا پایین‌تر بوده و یک کاهش عمومی در مرگ‌ومیر کودکان در کشور ایران طی سه دهه اخیر وجود داشته است. همچنین سیستم ثبت مرگ‌ومیر در کشور ایران نسبت به سال‌های قبل بهبود یافته است.

---

زمینه و هدف : مشخص نمودن روند بیماری‌ها و تغییرات آن در طول زمان می‌تواند اهمیت به‌سزایی در ارزیابی میزان و نحوه دستیابی به استراتژی‌های به‌کار گرفته شده برای کنترل بیماری‌ها، توسعه شاخص‌های سلامت و نیز برنامه‌ریزی‌های بهداشتی داشته باشد. هدف از مطالعه حاضر تعیین وضعیت اپیدمیولوژیک روند تغییرات بیماری سل در کشور ایران طی سال‌های 87-1380 بود. روش بررسی : در این مطالعه توصیفی مقطعی درصد تغییرات سالانه (APC) ، متوسط درصد تغییرات سالانه (AAPC) ، میزان بروز بیماری سل، مرگ و میر ناشی از بیماری سل، درصد بیماریابی، درصد موفقیت در درمان و موارد عود بیماری در ایران طی سال‌های 87-1380 مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. از مدل رگرسیون تکه‌ای خطی برای تحلیل روند تغییرات بیماری سل استفاده شد و متغیرهای مدل با استفاده از روش حداقل مربعات برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری Joinpoint-3.4 استفاده گردید. یافته‌ها : میزان بروز سل ریوی اسمیر مثبت در ایران طی سال‌های 87-1380 سیر نزولی داشت و به‌طور میانگین سالانه 4.1 درصد از میزان بروز بیماری سل و 3.6 درصد از موارد عود بیماری در کشور کاسته شده است. سالانه به طورمتوسط 6.8 درصد از موارد مرگ ناشی از بیماری سل کاهش و 2.5 درصد بر میزان بیماریابی سل افزوده شده بود؛ ولی طی سال‌های مورد بررسی موفقیت در درمان سل با AAPC برابر 0.5 درصد از روند نزولی برخوردار بود. در سال 81 الگوی روند بروز بیماری در مردان و زنان تغییر کرده؛ به‌طوری که از تعداد موارد بیماری در زنان کاسته شده و در مردان با روند ثابتی ادامه یافته است. همچنین بیشترین موارد مشاهده شده در هر دو جنس مربوط به افراد بالای 65 سال بود. نتیجه‌گیری : نتایج این مطالعه نشان داد که در ایران بروز سل ریوی اسمیر مثبت و درصد موفقیت در درمان بیماری سل از روند نزولی و درصد بیماریابی از روند صعودی برخوردار است.

---

زمینه و هدف : بیماری سل بزرگ‌ترین علت مرگ ناشی از بیماری‌های عفونی تک عاملی است. از دلایل اصلی افزایش بار جهانی سل، فقر و اختلاف شدید طبقاتی جوامع مختلف است. این مطالعه به منظور تعیین ارتباط شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی با بیماری سل با استفاده از مدل‌های رگرسیونی دوجمله‌ای منفی و پواسون انجام شد. روش بررسی : این مطالعه توصیفی – تحلیلی روی پرونده 11320 مسلول سال 1389 از شهرهای مختلف انجام شد. داده‌ها از اداره کنترل بیماری‌های سل و جذام معاونت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی از مرکز آمار ایران دریافت شد. شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی شامل میزان بیکاری، میزان بیسوادی، تراکم خانوار در هر واحد مسکونی، متوسط درآمد، تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی بود. برازش مدل‌ها با استفاده از معیار اطلاع آکائیک و بیزی مقایسه شد. یافته‌ها : با توجه به مدل رگرسیونی پواسون بین شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی و میزان ابتلا به سل ارتباط آماری معنی‌داری یافت شد (P<0.05). با توجه به مدل رگرسیونی دوجمله‌ای منفی بین میزان بیکاری، میزان بیسوادی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی با ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی‌دار بود (P<0.05) و برای تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی و تراکم خانوار به واحد مسکونی و متوسط درآمد سالانه خانوار و ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی‌داری به‌دست نیامد. به‌دلیل وجود بیش‌پراکنش در مدل رگرسیونی پواسون، مدل رگرسیونی دو جمله‌ای منفی مناسب‌تر ارزیابی شد. نتیجه‌گیری : شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی با موارد ابتلا به بیماری سل مرتبط است. همچنین استفاده از مدل رگرسیونی دوجمله‌ای منفی برای داده‌های شمارشی در مقایسه با مدل رگرسیونی پواسون (دارای بیش‌پراکنش) ارجحیت داشت.

---

زمینه و هدف : ناهنجاری‌های مادرزادی از عمده‌ترین علت مرگ و میر و ناتوانی نوزادان به‌شمار می‌رود. این مطالعه به منظور تعیین بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در مناطق مختلف استان گلستان انجام گردید. روش بررسی : این مطالعه توصیفی تحلیلی روی همه نوزادان زنده متولد شده (92420 نوزاد) در 13 بیمارستان استان گلستان که دارای ناهنجاری مادرزادی آشکار بودند؛ طی بهمن 1386 لغایت اسفند 1389 انجام شد. جنس و نوع ناهنجاری مادرزادی نوزادان ثبت گردید. یافته‌ها : میزان بروز انواع ناهنجاری‌های مادرزادی به ترتیب در شهرستان‌های گرگان، کردکوی، علی‌آباد و گنبد 20.46%، 12.53% ، 10.86% و 8.92% در در 1000 تولد زنده برآورد شد. میزان بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در غرب (بندرگز، کردکوی، بندرترکمن)، مرکز (گرگان) و شرق استان گلستان (کلاله، مینودشت، گنبد، علی‌آباد) به ترتیب 9.3 ، 20.46 و 8.79 در 1000 تولد زنده برآورد گردید. فراوان‌ترین ناهنجاری در سیستم قلبی- عروقی (52.37%) مشاهده شد. نتیجه‌گیری : میزان بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در مناطق مختلف استان متفاوت و به‌طور کلی نسبت به سایر مناطق کشور کمتر بود.

---

زمینه و هدف : ویتیلیگو با شیوع 1-2% در جمعیت‌های مختلف، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی است. اتیولوژی این بیماری به خوبی مشخص نیست. تئوری‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که فرضیه خودایمنی بودن بیماری بیشتر پذیرفته شده است. این مطالعه به منظور ارزیابی اختلالات عملکرد تیروئید و آنتی‌بادی‌های ضدتیروئید در بیماران مبتلا به ویتیلیگو انجام شد.

روش بررسی : این مطالعه مورد - شاهدی روی 45 بیمار مبتلا به ویتیلیگو و 45 فرد غیرمبتلا به ویتیلیگو انجام شد. متغیرهای جنس، سن، طول مدت بیماری و نوع بیماری توسط یک چک لیست جمع‌آوری شد. سطح T3 و T4 آزاد، TSH، آنتی‌بادی ضدپراکسیداز تیروئیدی (Anti-TPO) و آنتی‌بادی ضدتیروگلبولین (Anti-TG) سرم افراد در دو گروه اندازه‌گیری شد.

یافته‌ها : سطح سرمی T4 آزاد 20درصد بیماران در مقابل 2/2درصد افراد شاهد کمتر از سطح طبیعی بود (P<0.05). در 14 نفر (31.1%) از افراد مبتلا به ویتیلیگو و 6 نفر (13.3%) از افراد گروه شاهد، آنتی‌بادی پراکسیداز ضد تیروئیدی بالاتر از سطح طبیعی (<60 IU/m) قرار داشت (P<0.05). همچنین سطح آنتی‌بادی ضدتیروگلبولین گروه مورد در مقایسه با گروه شاهد بیشتر بود (P<0.05).

نتیجه‌گیری : اختلالات عملکرد تیروئید، به‌ویژه کم‌کاری تیروئید و آنتی‌بادی ضدتیروئید در مبتلایان به ویتیلیگو افزایش می‌یابد.

---

زمینه و هدف : سل یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده انسان و یکی از علل اصلی مرگ در دنیاست که در صورت عدم درمان 50درصد بیماران تا 5 سال اول ابتلا به سل ریوی فوت می‌کنند. آمارهای سازمان بهداشت جهانی حاکی از میزان‌ پایین‌تر موفقیت درمان موارد سل اسمیر مثبت در ایران نسبت به میانگین منطقه‌ای و جهانی است. این مطالعه به منظور تعیین عوامل موثر در پیامد درمان بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در استان گلستان انجام شد.

روش بررسی : این مطالعه توصیفی مقطعی- تحلیلی روی 331 نفر (185 مرد و 146 زن) از بیماران جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت شناسایی شده در آزمایشگاه‌های تشخیص سل استان گلستان طی سال 1393 انجام شد. درمان کلیه بیماران به مدت دوماه بر مبنای پروتکل کشوری و مطابق استراتژی DOTS انجام شد. ملاک پیامد درمان بررسی وضعیت اسمیر خلط در پایان ماه دوم درمان بود و اثر متغیرهای مستقل جنسیت، نوع داروی مصرفی، میانگین سنی و وزنی بیماران، مصرف مواد دخانی، وابستگی به مواد مخدر و شدت آلودگی اسمیر خلط زمان تشخیص بیماری بر آن ارزیابی گردید.

یافته‌ها : 50.8% بیماران تحت درمان با داروهای ترکیبی و 49.2% تحت درمان با داروهای مجزا بودند. میزان تبدیل اسمیر خلط مثبت به منفی در پایان ماه دوم درمان 67.7% بود. در تحلیل چند متغیره مهم‌ترین متغیرهایی که به‌صورت معنی‌دار در مدل رگرسیونی باقی ماندند؛ شامل سن بیمار (95% CI: 0.96-0.99, OR: 0.98, P=0.017)، وابستگی به مواد مخدر (95% CI: 1.26-4.54, OR: 2.4, P=0.008)، قومیت (95% CI: 1.86-7.02, OR: 3.62, P=0.0001) و شدت آلودگی اسمیر خلط تشخیصی (P<0.0001) بود.

نتیجه‌گیری : میزان موفقیت درمان دو ماهه در بیماران تحت مطالعه نسبتاً پایین بود. سن بیماران در زمان تشخیص بیماری، وابستگی به مواد مخدر و شدت آلودگی اسمیر خلط زمان تشخیص، عوامل موثر در پاسخ به درمان بیماران مسلول در مرحله حمله‌ای بود.

---

زمینه و هدف : استان گلستان به‌عنوان یک منطقه با بروز بالای سرطان شناخته شده است. تفاوت‌های اقلیمی شامل تفاوت در بارش، دما و رطوبت می‌تواند بر نوع پوشش گیاهی، نوع تغذیه و سبک زندگی ساکنین منطقه تاثیر بگذارد. این مطالعه به منظور تعیین ارتباط بین میزان بارش و دمای محیط با میزان بروز انواع سرطان در استان گلستان انجام شد.

روش بررسی : در این مطالعه توصیفی - تحلیلی داده‌های مربوط به خصوصیات اقلیمی استان گلستان طی سال‌های 88-1383 از 19 ایستگاه هواشناسی در سراسر استان جمع‌آوری شد. داده‌های مربوط به بروز سرطان از واحد ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت استان گلستان نیز جمع‌آوری گردید.

یافته‌ها : میزان بروز در تمام سرطان‌ها در مناطق با اقلیم خشک که بیشتر شرق و ناحیه ترکمن صحرا را شامل می‌شود؛ بیش از مناطق با اقلیم مرطوب بود (P<0.05). همبستگی معکوس معنی‌داری بین میزان بارندگی و میزان بروز سرطان مری یافت شد (ضریب همبستگی پیرسون r=-0.64 و P=0.04). میانگین میزان بارندگی در منطقه پرخطر (371.2+-86.7) بروز سرطان مری نسبت به منطقه کم‌خطر (657.6+-146.1) به‌طور معنی‌داری کمتر بود (P<0.05). میزان بروز سرطان معده (P<0.05) و سرطان مری (غیرمعنی‌دار) در مناطق با اقلیم خشک بیشتر از مناطق با اقلیم مرطوب بود. میزان بروز سرطان روده در اقلیم خشک (غیرمعنی‌دار) بیشتر از اقلیم مرطوب و میزان بروز سرطان پستان در اقلیم خشک (غیرمعنی‌دار) کمتر از مناطق مرطوب بود.

نتیجه‌گیری : با توجه به نتایج این مطالعه، عوامل محیطی از جمله اقلیم خشک و کم باران می‌توانند به‌عنوان یکی از علل احتمالی بروز بالای سرطان‌ها در استان گلستان مطرح شوند.

---

زمینه و هدف: تروما سومین علت مرگ و عامل اصلی ناتوانی در کودکان ایرانی است. کودکان به‌علت شرایط فیزیولوژیک و فرآیند رشد بیشتر در معرض تروما هستند. شناسایی عوامل خطر می‌تواند از میزان بروز این حوادث و عواقب آنها بکاهد. این مطالعه به منظور ارزیابی ترومای کودکان انجام شد.

روش بررسی: این مطالعه‌ توصیفی - تحلیلی روی 482 کودک (330 پسر و 152 دختر) زیر 14 سال دچار تروما مراجعه کننده به بیمارستان بعثت شهر همدان در سال 1295 انجام شد. اپیدمیولوژی و عواقب تروما مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: بیشترین موارد تروما به ترتیب 195 مورد (40.5%) در محدوده سنی 7 تا 14 سال (دوران مدرسه)، 189 مورد (39.2%) در محدوده سنی 2 تا 7 سال (قبل از مدرسه) و 98 مورد (20.3%) در محدوده سنی صفر تا 2 سال (شیرخوارگی) رخ داده بود. وقوع تروما در دو گروه قبل از مدرسه (67.8%) و دوران مدرسه (75.4%) در پسران بیش از دختران بود (P<0.05). بیشترین شیوع در فصل تابستان (36.9%)، بیشترین مکان وقوع حادثه در منزل (44%)، بیشترین علت آسیب سقوط (53%)، بیشترین نوع آسیب شکستگی (35%) و بیشترین محل آسیب در ناحیه سر و صورت (41%) تعیین گردید. از نظر پیامد بعد از ترخیص، 10 مورد مرگ ناشی از تروما و 42 مورد ناتوانی بعد از تروما مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به این که بیشترین محل وقوع حادثه در منزل به علت سقوط و شکستگی بود؛ می‌توان با ایمن کردن بیشتر منازل و آگاهی بیشتر والدین از خطرهای پیش روی کودکان جلوگیری نمود.

---

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بالای سرطان معده، توجه به علایم بالینی می‌تواند به کشف سریع‌تر این بیماری کمک نماید. این مطالعه به منظور تعیین یافته‌های اپیدمیولوژیکی سرطان معده در استان گلستان انجام گردید.

روش بررسی: این مطالعه کوهورت گذشته نگر روی 131 بیمار (102 مرد و 29 زن) مبتلا به سرطان معده (از نوع آدنوکارسینوما) تشخیص داده شده بین سال‌های 1386 لغایت 1388 انجام شد. اطلاعات مورد نیاز شامل سن، جنس، شغل، محل سکونت، تحصیلات، قومیت، ملیت، علامت اولیه، نوع درمان، عادات غذایی و طول عمر آنان با استفاده از اطلاعات موجود در پرونده و مصاحبه حضوری و تلفنی تکمیل گردید. پس از وارد کردن اطلاعات برای میزان بقاء از روش کاپلان مایر استفاده شد و میزان بقاء یک ساله، سه ساله و پنج ساله صرف نظر از نوع پاتولوژی و شیوه درمان تعیین گردید.

یافته‌ها: 38 بیمار (29.5%) سابقه فامیلی سرطان داشتند که از این میان 25 بیمار سابقه فامیلی سرطان معده داشتند. اولین علامت بیماران در 31.3% موارد درد شکم بود. زمان بروز اولین علامت تا تشخیص بیماری بین یک ماه تا 144 ماه طول کشیده بود. اولین اقدام درمانی برای 48 بیمار (37.4%) جراحی و برای 37 بیمار (28.2%) شیمی‌درمانی و رادیوتراپی بود. احتمال بقاء یک ساله، سه ساله و پنج ساله به ترتیب 37.4% ، 13% و 6.1% تعیین گردید. میزان بقاء با نوع درمان ارتباط آماری معنی‌داری نشان داد (P<0.05). به طوری که بیماران تحت عمل جراحی، طول عمر بالاتری داشتند.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که میزان بقاء در بیماران مبتلا به سرطان معده که تحت عمل جراحی قرار گرفتند؛ بیشتر بود.