اطلاعیه شماره 95

  متوکلوپرامید و عوارض اکستراپیرامیدال

  به اطلاع همکران محترم می رساند که مرکز ADR ، از سال 1377 تاکنون ، تعداد226 مورد گزارش عارضه متعاقب مصرف متوکلوپرامید دریافت نموده است که از این تعداد ، 184 مورد( 81%) به صورت عوارض اکستراپیرامیدال بوده است. در میان عوارض اکستراپیرامیدال گزارش شده به این مرکز ، 108 مورد در گروه سنی زیر 18 سال رخ داده است. عوارض اکستراپیرامیدال ، از جمله عوارض ناشی از مصرف متوکلوپرامید می باشد که به واسطه مسدود نمودن رسپتورهای دوپامینرژیک مرکزی رخ می دهد. لذا توجه همکاران محترم را به نکات ذیل جلب می نماید:

  1- بر اساس تحقیقات اخیر ، متوکلوپرامید شایعترین علت اختلالات حرکتی ناشی از مصرف دارو می باشد. لازم به ذکر است که در حدود 20% بیماران بررسی شده در تحقیقات مذکور ، بیش از سه ماه از داروی متوکلوپرامید استفاده نموده اند.

  2- وقوع عوارض اکستراپیرامیدال در کودکان، بزرگسالان جوان ومتعاقب تزریق وریدی دوزهای بالای دارو شایع تر می باشد ، اگر چه ممکن است در تمامی گروه های سنی ، در هر دوز مصرفی و با مصرف خوراکی دارو نیز رخ دهد.

  3- عوارض اکستراپیرامیدال معمولاً طی 24 الی 48 ساعت از شروع درمان با متوکلوپرامید رخ می دهد و معمولاً به فاصله 24 ساعت از قطع مصرف دارو ، کاهش می یابد. اغلب بیماران مبتلا به این عوارض ، به سرعت به درمان با دیازپام یا یک داروی با عملکرد آنتی کولینرژیک مانند دیفن هیدرامین یا بنزتروپین پاسخ مثبت می دهند.

  4- عوارض دیستونیک ناشی از درمان با متوکلوپرامید شامل حرکات غیر ارادی دستها و / یا پاها ، trismus ، تورتیکولی ، اسپاسم صورت ، برآمدکی و بیرون زدگی متناوب زبان ، اختلال در گفتار ، opisthotonos و oculogyric crisis می باشد. عوارض دیستونیک به ندرت ممکن است به صورت انسداد راه های هوایی فوقانی به صورت استریدور و دیس پنه ، احتمالاً ثانویه به لارنگو اسپاسم یا دیستونی سوپر اگلوتیک ، نمایان شود. ایست قلبی – تنفسی منجر به مرگ نیز حداقل در یک بیمار مبتلا به واکنش دیستونیک حاد گزارش شده است. هم چنین این عارضه به صورت دیستونی حاد همراه با میوکلونوس و asterixis نیز گزارش شده است.

  5- Tardive dyskinesia ناشی از مصرف متوکلوپرامید در سالمندان ، به خصوص زنان سالمند ، شایع تر می باشد. این عارضه با تظاهرات بالینی به صورت حرکات دیس کینتیک orobuccolingual و گاهی حرکات غیر ارادی تنه و / یا انتهاها ، یا علائمی نظیر جدا کردن لبها با صدا ( ملچ ملچ کردن ) ، حالتی نظیر ادا در آوردن صورت ، بیرون آوردن متناوب زبان ، حرکات سریع چشمها یا چشمک زدن ، چین خوردن یا جمع کردن لبها یا اختلال در حرکات انگشتان نمایان می شود، این حرکات ممکن است در ظاهر choreoathetotic باشد.

  6 - خطر بروز Tardive dyskinesia و احتمال غیر قابل بازگشت شدن این عارضه ، با افزایش طول مدت درمان و / یا افزایش دوز مصرفی دارو افزایش می یابد. با این وجود ، این عارضه می تواند پس از درمانهای کوتاه مدت با این دارو و در دوزهای کم نیز رخ دهد ، اگر چه به نظر می رسد در درمانهای کوتاه مدت ، احتمال بهبود علائم بیشتر است. به طور کلی می توان گفت که بازگشت علائم این عارضه ، به ندرت رخ می دهد و درمان شناخته شده ای برای این عارضه موجود نیست.

  7- توصیه می شود که درمان با متوکلوپرامید بیش از سه ماه به طول نینجامد و در صورت نیاز به ادامه درمان ، فواید دارو در مقابل مضار آن سنجیده شود.

  8- مصرف متوکلوپرامید در کودکان باید با احتیاط فراوان صورت پذیرد زیرا فراوانی وقوع عوارض اکستراپیرامیدال در این گروه سنی افزایش می یابد.

  9- مصرف همزمان متوکلوپرامید و داروهای مسبب عوارض اکستراپیرامیدال ( مانند فنوتیازین ها و بوتیروفنونها ) ممنوع می باشد.

  Reference : 1.www.fda.gov/Medwatch