آیا تغذیه با پرفشاری خون ارتباطی دارد؟

  بیشتــر مردم از میان عوامل غذایی مرتبط با فشارخون،‌ نمک را می شناسند، در حالی که هر چنــد فشارخـــون بیش از نیمی از افراد به نمک حساس است، عوامل دیگری نیز در این امر دخیل می باشند که عبارتند از:

  1- کنترل وزن:

  چربی اضافی ذخیره شده در بدن به ویژه چربی ناحیه شکمی می تواند باعث افزایش فشارخون شده و در نتیجه خطر بروز حمله قلبی و مغزی را افزایش دهد. حتی افرادی که برای کنترل فشارخون تحت درمان دارویی هستند، می توانند با کاهش وزن میزان داروی مصرفی خود را کاهش دهند. کاهــش وزن به تنهــایی یکی از موثرترین درمان های غیردارویی برای مبتلایان به پرفشاری خون می باشد.

  2- فعالیت جسمی:

  فعالیت فیزیکی می تواند به طور غیر مستقیم به پیشگیری از فشارخون بالا کمک کند، فعالیت های هوازی مانند ورزش و فعالیت هایی که زمان انجام آن ها نسبتا" طولانی تر می باشد و با شدت متوسط انجام می شوند از طریق کنترل وزن باعث کاهش فشارخون می شوند. افرادی که فعالیت ورزشی منظم (فعالیت هوازی) دارند ممکن است برای کنترل پرفشاری خون خفیف نیازی به مصرف دارو نداشته باشند. هرچه فشارخون بالاتر و هرچه فعالیت قبلی فرد کمتر باشد، احتمال این که انجام فعالیت جسمی مناسب، سبب کاهش فشارخون وی شود بیشتر خواهد بود.

  فعالیت هوازی استقامتی مانند پیاده روی تند روزمره می تواند به چندین روش باعث تضمین سلامت قلب و عروق شود. چنین فعالیت هایی قلب و رگ های خونی را تقویت کرده، بافت چربی بدن را به بافت عضلانی تغییر داده، حجم اکسیژن انتقال یافته از قلب به بافت ها در هر ضربه را افزایش و ظرفیت کار قلب را کاهش می دهد و همچنین وضعیت هورمونی بدن را به نحوی تغییر می دهد که باعث کاهش فشارخون می شود و مایعات بدن را دوباره پخش کرده و باعث تسهیل انتقال خون در سرخرگ های محیطی می شود.

  3- کاهش مصرف نمک (سدیم):

  نمک در افزایش فشارخون بسیاری از افراد تاثیر دارد. تحقیقات انجام شده روی جمعیت های مختلف نشان می دهد که مصرف زیاد سدیم باعث افزایش فشارخون می شود. سال های قبل بسیاری از تحقیقات فقط سدیم را عامل پرفشاری خون می دانستند ولی امروزه اهمیت مجموع اثرات سدیم و کلر نشان داده شده است. بنابراین نمک (کلرید سدیم) نسبت به سدیم یا کلراید به تنهایی یا در ترکیب با سایر یون ها، اثرات بیشتری بر فشارخون دارد. به علاوه از آن جا که بیشتر سدیم غذا از نمک است، رژیم غذایی که مصرف یکی را محدود کند، خواه ناخواه مصرف دیگری را نیز محدود نموده است.

  غلظت سدیم در خون و سایر بافت های بدن توسط کلیه ها، هیپوفیز و سایر غدد مترشحه داخلی حفظ می شود. بعضی افراد به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به پرفشاری خون در اثر مصرف نمک یا سدیم اضافی هستند. افراد مبتلا به بیماری ها مزمن کلیه یا دیابت، کسانی که یکی یا هر دو والدین آن ها مبتلا به پرفشاری خون هستند، افراد بالای 50 سال با مصرف نمک شانس بیشتری برای ابتلا به پرفشاری خون دارند. فشارخون یک سوم تا نیمی از افراد مبتلا به پرفشاری خون نسبت به نمک حساس باشد. محدود کردن مصرف نمک، برای چنین افرادی، می تواند فشارخون را تا حدی پایین بیاورد. کاهش مصرف سدیم علاوه بر کنترل فشارخون بالا، ‌سبب پیشگیری از ابتلا به این بیماری نیز می شود.

  4- افزایش مصرف پتاسیم:

  در افراد مبتلا به فشارخون بالا، مصرف مقادیر کافی مواد غذایی حاوی پتاسیم از حملات مغزی جلوگیری می کند. بسیاری از پژوهش ها نشان داده اندکه پتاسیم هم در پیشگیری و هم در درمان پرفشاری خون موثر است. زمانی که بدن سدیم را جذب می کند، پتاسیم را دفع می کند و بالعکس.

  در حین فرآوری مواد غذایی در کارخانه های صنایع غذایی، غذا چند مرحله را طی می کند و در طی این پروسه ها به تدریج پتاسیم خود را از دست داده و نمک به آن افزوده می شود. در نتیجه نسبت پتاسیم به سدیم آن به شدت کاهش می یابد.

  بعضی داروهای افزایش دهنده ادرار که در درمان فشارخون بالا به کار می روند، نیز باعث دفع پتاسیم می شوند افرادی که از این قبیل داروها استفاده می کنند باید در مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم در رژیم غذایی روزانه خود دقت کنند. برای افزایش مصرف پتاسیم توصیه می شود میوه ها، سبزی ها، حبوبات و غلات استفاده شوند.

  کمبود پتاسیم ضعف (به خصوص در پاها)، احساس کرخی، گرفتگی ماهیچه ها، ضربان قلب نامنظم، تشنگی و ادرار بیش از حد می باشند.

 

 

  5- کلسیم

  اکثر مطالعات حاکی از آن است که ارتباط قابل توجهی میان دریافت کلسیم و بروز فشارخون بالا وجود ندارد. افزایش مصرف فرآورده های شیری و دریافت کلسیم حتی به میزان 1500 میلی گرم در روز نیز تاثیری بر فشارخون افراد مبتلا به پرفشاری خون ندارد. بنابراین می توان گفت که نقش مکمل کلسیم در پیشگیری از پرفشاری خون هنوز ناشناخته است.

  6- منیزیوم

  منیزیوم یک عنصر مهم در جلوگیری از انقباض عضلات صاف رگ ها به شمار می رود. از این رو به عنوان گشاد کننده عروق می تواند در تنظیم فشارخون ایفای نقش کند. در مطالعات متعدد ارتباط مثبتی بین میزان منیزیوم دریافتی و جلوگیری از پرفشاری خون گزارش شده است. اما در اکثر مطالعات بالینی، دریافت مکمل منیزیوم در اصلاح مشکل پرفشاری خون بی تاثیر بوده است. اطلاعات کافی در خصوص توصیه مصرف مکمل منیزیوم به طور روزمره جهت پیشگیری از ابتلا به پرفشاری خون موجود نیست، دریافت مقادیر مناسبی منیزیوم از طریق منابع غذایی مثل سبزیجات با برگ سبز تیره، مغزها، حبوبات، نان و غلات سبوس دار و غذاهای دریایی توصیه می شود.

  7- کاهش میزان مصرف چربی:

  تاثیر چربی در تصلب شرائین نشان داده شده است. اما اثرات مستقیم چربی بر فشارخون هنوز قطعی نیست. با این حال، از آن جا که پرفشاری خون و بیماری های قلبی و عروقی در بیشتر موارد با هم ایجاد می شوند و همچنین کاهش مصرف چربی در کاهش وزن موثر است. پس چربی به عنوان یک عامل تغذیه ای در ایجاد بیماری موثر است. در بیشتر موارد یک رژیم غذایی با چربی محدود می تواند برای پیشگیری و کنترل پرفشاری خون مناسب باشد.

  آیا برای پیشگیری و کاهش فشارخون پرهیز غذایی لازم است؟

  از مصرف غذاهای شور از جمله گوشت به شکل نمک سود شده، کنسروی، همبرگری، سوسیس و کالباس به دلیل سطح بالای سدیم آن ها، سبزی هایی که در آب نمک کنســرو شده اند، چیپس، پفک، خیار شور، ماهی های شور و دودی و سایر غــذاهای فرآوری شده که نمک آن ها زیاد است باید اجتناب شود. همچنین مصرف غذاهای چرب و انواع سس ها نیز باید محدود شود.

رعایت موارد بهداشتی ذکر شده در مجموع می تواند در پیشگیری و درمان فشارخون و در نتیجه کاهش بیماری های قلبی عروقی و مرگ متعاقب آن جلوگیری نماید.