تغذیه بیماران سرطانی و شیمی درمانی
بیماران سرطانی و اطرافیان آنها باید از نوع رژیم غذایی برای بیماران سرطانی مطلع باشند زیرا سیستم بدن این افراد با انجام هر دوره شیمی درمانی دچار تغییرات میشود. باید باور داشت که تغذیه و رژیم غذایی مناسب میتواند به کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند.
اولین سوالی که مطرح می شود این است که بیمار سرطانی در طول دوره شیمی درمانی چه غذاهایی را دریافت کند تا برای او مفید و موثر واقع شود و از چه غذاهایی پرهیز کند ؟
بیماران وقتی وارد روند شیمی درمانی میشوند بالطبع عوارض جانبی شیمی درمانی برای آنها پیش میآید . کسی که شیمی درمانی را آغاز میکند اولین نکتهای که درباره آن وجود دارد این است که گلبولهای سفید تغییراتی میکند. یکی از سوالات بیماران این است که آیا رژیم غذاییای وجود دارد که بتوان گلبول سفید را با آن کنترل نمود و آیا ماده غذایی وجود دارد که بتواند مثلا پلاکتهای خون او را تحت تاثیر قرار دهد؟
توصیه های تغذیه ای در بیماران سرطانی و شیمی درمانی
گوشتهای چرخ کرده که در رستورانها سرو میشود برای این افراد توصیه نمیشود .
در شیمی درمانیهایی که گلبول سفید بیمار زیر ۵۰۰ است خوردن سبزیجات خام ممنوع است. باید گلبول سفید بیمار را بررسی کرد اگر میزان آن زیر ۵۰۰ باشد مصرف میوههای خام را هم محدود میکنیم زیرا هورمونها و آفتکشهایی که در برخی میوهها استفاده میشود میتواند باعث تشدید اختلال در گلبول سفید بیمار شود.
بیماری که در حال شیمی درمانی است بالطبع طی دوره شیمی درمانی قسمتی از سلول های سالم بدنش را از دست میدهدو جمعیت باکتریهای رودهاش دستخوش تغییراتی میشود و آن باکتریهایی که به آنها پروبیوتیک اطلاق می شود ازبین می روند .از دست دادن باکتری های پروبیوتیک میتواند زمینه ساز «التهاب» و «ترشحات التهابی» در بدن باشد و در عوارضی مانند تهوع و بسیاری از عوارض گوارشی دیگر در بیمار موثر واقع شود. توصیه بر این است که بیماران سرطانی و شیمی درمانی ترجیحا از محصولات پروبیوتیکی در رژیم غذایی خود استفاده کنند.
از غذاهای متنوع هر آنچه که خداوند به رنگهای قرمز بنفش و نارنجی آفریده است برای بیماران سرطانی و شیمی درمانی بسیار سودمند و مفید است مثلا بیماران میتوانند از انگور استفاده کند و اگر این میوه در دسترس نبور میتواند کشمش را جایگزین کند. در بیماران سرطان سینه ترکیباتی که در میوهها و سبزیها وجود دارد در بهبود و عدم تشدید بیماری میتواند موثر واقع شود. ترکیباتی که در زردچوبه وجود دارد میتواند به این افراد بسیار کمک کند، چرا که نقش آنتی اکسیدانی دارد .در رژیم غذایی این بیماران بایست از فلفل دلمهای، چای سبز و خانواده کلم و به ویژه بروکلی نیزاستفاده شود.
۷- مصرف غذاهای چرب و نشاسته ای و غذاهایی که نمکشان زیاداست باید محدود شود زیرا این بیماران در حال استفاده از «دگزامتازون» و «کورتون» در طول درمان هستند.
در برخی مواد غذایی فیتواستروژن وجود دارد. در راس تمام فیتواستروژنهای شناخته شده محصولات سویا قرار دارند. تمامی محصولات سویا اعم از سس سویا، کنجاله سویا و لوبیا سویا برای بیماران سرطانی و شیمی درمانی بایست حذف شوند. و همچنین شیرین بیان منبع بسیارغنی از استروژن است که این افراد اجازه مصرف آن و ترکیبات آن را ندارند. برخی از بیماران به لحاظ نفخی که دارند از مکمل های شیرین بیان استفاده میکنند، مکملهایی که در داروخانه ها هم به طور آزاد فروخته میشود. این بیماران نباید محصولات دارویی شیرین بیان مصرف کنند. کنجد، شنبلیبه، ، عدس، سبوس گندم و نعناع تا حدودی فیتواستروزن دارند و در این بیماران بایست باید محدود شوند.
برخی ازترکیبات مواد غذایی است فیتواستروژن ندارد ازجمله انگور،مرکبات،انجیروطالبی که میتوان به این بیماران توصیه نمود.
به طور کلی در بیماران سرطانی و شیمی درمانی توصیه می شود که مصرف نوشابه و فستفود به لحاظ دارا بودن نمک (که تشدید «ادم» میکند) و چربیها و کالری بالایی که دارد محدود شود. البته چون این بیماران به مدت مثلا" شش یا هفت ماه شیمی درمانی می شوند و دلشان می خواهد از زندگی لذتی هم ببرند توصیه میشود در طول درمان شش ماهه مصرف نوشابه یا فست فود را به یک یا دوبار محدود کنند.
هر چقدر بیمار بتواند آب بنوشد بهتر است. البته درجه حرارت داغ و یا گرم تهوع را تشدید میکند. آب هر چقدر خنکتر و به شکل یخ در بهشت باشد برای بیمار بهتر و قابل تحملتر است و تهوع را کم میکند. می توان آب هویج، شیر عسل، شیر انبه توصیه نمود زیرا بیاشتهایی آنها را رفع میکند. مصرف ژله به لحاظ پروتئین هایی که دارد به ویژه اگر میوه به آن اضافه کنیم میتواند به دریافت پروتئینها کمک کند. این بیماران اگر خشکی دهان دارند باید همیشه بطری آب همراهشان باشد و مرتب آب بخورند. از هویج، کرفس، لیمو و سایر مرکبات استفاده کنند که بسیار به آنها کمک میکند.
یکی از راههای افزایش پروتئین غذاها، استفاده از شیر خشک در رژیم غذایی بیماران است. در طول روز میتوان سه تا چهار قاشق غذاخوری شیرخشک در رژیم غذایی بیمار درنظر گرفت.
مصرف سفیده تخم مرغ بالطبع میتواند در این بیماران مفید واقع شود. حتما روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ در رژیم غذایی این بیماران لحاظ شود. بهتر است به جای گوشت قرمز از گوشت سفید در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. زیرا اسیدهای اشباعی که در گوشت قرمز وجود دارد عامل کارسینوژن به خصوص در سرطان پستان محسوب میشود. گوشت قرمز حداکثر ۶۰ تا ۹۰ گرم در روز یعنی به اندازه سه تکه به اندازه قوطی کبریت استفاده شود، بقیه نیاز بدن باید از طریق گوشت مرغ تامین شود. اگر بیمارتحمل کند از رژیم غذایی ماهی هم در رژیم غذاییاش می توان استفاده نمود.
توصیه میشود بیماریک کاسه عدسی یا لوبیای آب پزدر کنارغذای اصلی میل کند. همچنین لبنیات سرشارازپروتئین هستند. توصیه می شود سه واحد ماست یا شیردر رژیم غذایی بیمارلحاظ شود. در ایران کمبود لاکتوز حدود ۱۰ برابر کشورهای اروپایی است. بنابراین نمیتوان به بیماران چندان شیر توصیه کرد اما بقیه لبنایات اشکالی ندارد.
مساله مهم دیگری که در بیماران سرطانی و شیمی درمانی رخ می دهد این است که تغییرات چشایی در دهان آنها اتفاق می افتد و طعم شوری و ترشی را خوب احساس نمیکنند. در این صورت توصیه می شود در مواد غذاییشان از پیاز و یا لیمو ترش استفاده کنند. غذایی که استفاده میکنند سرد یا هم دمای محیط باشد، اگر زخم های دهانی ندارند از مرکبات استفاده کنند. از سسهای کچاپ، خردل و انواع خردلها در رژیم غذاییشان استفاده نمایند. این مواد طعم غذای شان را بهتر خواهد کرد.
عدم مصرف مشروبات الکلی برای کمتر کردن خطر سرطان سرطانهای دهان، گلو، حنجره، مری، کبد، و پستان همگی با نوشیدن مشروبات الکلی ارتباط دارند. ممکن است الکل خطر سرطان روده بزرگ و راستروده را هم افزایش دهد. لذا توصیه می شود برای کاهش خطر ابتلای سرطان از مصرف مشروبات الکلی اجتناب شود.
گوجه فرنگی ضدسرطان است . در برخی از مطالعات، خوردن گوجه فرنگی را با کاهش خطر چند نوع سرطان، از جمله سرطان پروستات، ربط دادهاند. همچنین، بررسیهای به عمل آمده حاکی از آن است که محصولات فرآوری شده گوجه فرنگی، مانند افشره و سس یا خمیر گوجه فرنگی، پتانسیل ضد سرطانی بودن گوجه فرنگی را افزایش میدهند.
افرادی که داروهای شیمی درمانی دریافت می کنند با عوارض مختلفی مانند تهوع، استفراغ و یبوست و حتی اسهال و مشکلات خواب و پوستی درگیرهستند که برای هریک از اینها میتوان توصیههایی داشت. یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در ۷۲ ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی میل است.
مثلا مهم بوییدن پوست لیمو ترش مرکز تهوع را آرام میکند. از آبنبات هایی با طعم نعناع و یا ترش می توانند استفاده کنند زیرا تهوع شان را کم میکند. مکیدن یخ جز مواردی است که به بیماران سرطانی و شیمی درمانی توصه می شود.