سرطان پستان

بر طبق آمارهای سال 2008 ، بار جهانی سرطان ها به طور زیادی همراه با مسن شدن و رشد جمعیت جهان  افزایش می یابد که در همین سال 12.7 میلیون مورد ابتلا و 7.6 میلیون مورد مرگ ، به دلیل سرطان اتفاق افتاده که 56% از موارد ابتلا و 64% از موارد مرگ ، در کشورهای در حال توسعه بوده است. در این میان سرطان پستان بیشترین موارد تشخیص سرطان در بین زنان در جهان را به خود اختصاص داده است.

سرطان پستان یک بیماری قدیمی است. تومورهای پستان اولین بار توسط مصریان قدیم در 3000 سال قبل از میلاد مسیح توصیف شدند. در طب قدیم هند ، پرو ، چین ، روم ، یونان و ایران نیز گزارشهایی از این بیماری به چشم می خورد.

سرطان پستان تقریبا" یک بیماری مخصوص خانم هاست اگرچه آقایان نیز گاهی مبتلا می شوند.

طبق تخمین های بار جهانی سرطان پستان، از هر 10 مورد سرطان  تشخیص داده شده در هر سال هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه ، یک مورد آن مربوط به سرطان پستان است که بیش از 1.1 میلیون مورد ابتلا در هر سال تشخیص داده می شوند و بیش از 410000 بیمار می میرند.

در کشورهای آسیایی ، میزان بروز سرطان پستان در بین زنان تایوان ، سنگاپور و فیلیپین بیشترین مورد هست و تخمین زده شده که تعداد موراد جدید سرطان پستان سالانه 126000 در چین و 83000 در  هند باشد.

بر طبق گزارش کشوری ثبت سرطان ، در ایران نیز سرطان پستان  دومین سرطان شایع بعد از سرطان پوست در کل و در بین زنان ، اولین سرطان شایع می باشد.

در همین راستا موارد ابتلا به سرطان پستان در  سنین پائین نسبت به سنین دیگر بیشتر بوده است که گروه سنی 59-40 ساله بیشترین افزایش را داشته اند، و روند میرایی نیز در حال افزایش بوده که این افزایش برای سنین 49- 15 ساله نسبت به سنین دیگر زیاد بوده است  که با توجه به سالهای از دست رفته عمر زیاد در زنان در سنین جوانی ، می تواند به عنوان یک سرطان عمده و مهم در کشور مطرح باشد.

تشخیص زودرس و درمان موثر از عوامل مهم در کاهش میرایی و ابتلا به سرطان پستان هستند در صورتی که بیماری در مراحل اول یعنی زمانی که سرطان محدود به پستان است ، تشخیص داده شود ، 75 تا 90 درصد از زنان شانس یک زندگی پنج ساله سالم را خواهند داشت.

برای تشخیص زودرس سرطان پستان راههای مختلفی وجود دارد که از جمله آنها می توان خودآزمایی پستان ، معاینه بالینی بوسیله پزشک و ماموگرافی را نام برد.

بر طبق دستورالعمل انجمن سرطان آمریکا  در سال 2014 برای تشخیص زودرس سرطان پستان در زنان در معرض خطر ، ترکیبی از معاینه منظم بالینی پستان و افزایش آگاهی از نشانه های سرطان پستان از سن 20 سالگی و انجام ماموگرافی سالیانه از 40 سالگی توصیه می شود و برای انجام دادن و ندادن خودآزمایی پستان توصیه ای نمی شود.

متاسفانه اگرچه همه این روش ها در دسترس و قابل دستیابی هستند ولی در بیشتر موارد مخصوصا ، در کشورهای در حال توسعه ، سرطان پستان موقعی کشف می شود که امیدی به درمان وجود ندارد.

در کشورهایی که اکثریت زنان 40-70 ساله، ماموگرافی مرتب انجام می دهند مرگ از سرطان پستان به میزان 26- 28 در صد کاهش می یابد. و بر طبق آمار های مرکز ثبت سرطان در ایران و وزارت بهداشت حدود 80 درصد موارد  سرطان پستان در کشورهای غربی در مرحلۀ یک شناسایی و درمان می شوند، در حالی که در ایران70 درصد این بیماران در مرحله 2 یا 3 شناسایی می شوند و همین امر درمان قطعی این بیماران را با مشکل مواجه می کند.

و همچنین بر طبق مطالعات انجام شده در ایران ، بیماران مبتلا به سرطان پستان مخصوصا در سنین جوانی ، دیرتر به پزشک برای تشخیص مراجعه می کنند. که مهترین علل آن را می توان عدم آگاهی از روش های غربالگری، ترس از بیمار بودن ، اعتقاد نداشتن به ارزش تشخیصی روش های غربالگری و عدم احساس ضرورت دانست.

بر طبق مطالعه دیگر سه تا از مهمترین فاکتورهای تاثیر گذار بر غربالگری سرطان پستان در رفتار زنان شامل 1: نگرشها، اعتقادات ، و احساسها 2: شبکه های اجتماعی 3: دسترسی به خدمات می باشند. از طرف دیگر ، آگاهی و عملکرد ضعیف و نگرش متوسط افراد نسبت به روش های غربالگری می تواند به دلیل عدم ارائه اطلاعات و آموزش کافی به افراد باشد که بیانگر نیاز به آموزش تکنیک های غربالگری و تاکید دوره ای بر اهمیت آنها در تشخیص زودرس سرطان پستان است.

برخی مواقع ممکن است یک فرد نگرش مثبت برای انجام کاری داشته باشد ولی افرادی که برای او مهم هستند ، مخالف انجام آن کار باشند .

تصمیم گیری فرد در این شرایط به دو عامل بستگی دارد : الف) نگرش نسبت به رفتار (چنانچه قدرت خواسته خود فرد زیاد باشد ، آن کار را انجام می دهد و به کسی کاری ندارد) ؛ ب) هنجارهای انتزاعی (چنانچه خواسته اطرافیانش برای او مهم باشد ، از خواسته خود صرف نظر می کند) .

با توجه به این که در کشورهای جهان سوم سطح سواد در مقایسه با کشورهای توسعه یافته نسبتا" پایین است تغییر نگرش مردم توسط متخصصین آموزش بهداشت با مشکل مواجه است، بر عکس استفاده از هنجارهای انتزاعی نظیر رهبران مذهبی، ریش سفیدان و کارکنان بهداشتی و غیره در اتخاذ رفتارهای بهداشتی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین جهت استفاده از هنجارهای انتزاعی در کشورهای جهان سوم اهمیت کاربردی بالایی دارد.

مطالعه ای در تهران جهت بررسی میزان آگاهی ، نگرش و رفتار زنان معلم درباره غربالگری سرطان پستان نشان داده که سطح آگاهی معلمان درباره سرطان پستان و روش های غربالگری آن در حد متوسط و نگرش آنان در این باره مثبت  بوده است ولی متاسفانه بیشتر آنان این روش ها را به کار نمی بستند که این مسئله توجه بیشتر مسئولین و برنامه ریزان بهداشت و درمان کشوری را در خصوص آموزش رفتارهای غربالگری سرطان پستان می طلبد.

همچنین بر اساس نتایج دیگر برنامه های  آموزشی تدوین شده بر اساس نیاز سنجی، متناسب با فرهنگ و بر پایه مدل اعتقاد بهداشتی و با محوریت الگوهای شناختی تغییر رفتار ، در ارتقاء باورهای غربالگری و تا حدودی  تغییر عقاید بهداشتی و رفتارهای غربالگری  می توانند مفید واقع شوند. گفته می شود هنجارهای انتزاعی ، قصد و ادراک کنترل رفتار ، پیش بینی کننده انجام رفتار غربالگری (ماموگرافی) هستند و هر زمان که زنان ماموگرافی را به عنوان یک هنجار تأیید شده در جامعه تلقی کنند و قصد انجام آن را داشته و انجام آن را تحت کنترل خود بدانند به انجام این رفتار مبادرت خواهند کرد.