إِذا اوقِفَ العِبادُ نادی مُنادٍ: لِیَقُم مَن أَجرُهُ عَلَی اللّه‏ِ وَلیَدخُلِ الجَنَّهَ قیلَ: مَن ذَاالَّذی أَجرُهُ عَلَی اللّه‏ِ؟ قالَ: العافُونَ عَنِ النّاسِ؛

  هنگامی که بندگان در پیشگاه خدا می‏ایستند، آواز دهنده‏ای ندا دهد: آن کس که مزدش با خداست برخیزد و به بهشت رود. گفته می‏شود: چه کسی مزدش با خداست؟ می‏گوید: گذشت کنندگان از مردم.

  رسول اکرم (ص) - کنزالاعمال، ج3، ص374، ح7009

  همه ما بعضی مواقع در زندگی از کسی که به ما بسیار نزدیک است، دلخور شده و یا صدمه دیده ایم. بنابراین می دانیم دلسرد شدن وپیامد احساسی آن چگونه است و چقدر سخت می توانیم با چنین مواردی برخورد کنیم .

  بخشش یک ارزش و فعل پسندیده ای است که معمولاً در انسان های بزرگ بیشتر دیده می شود. انسان هایی را که خود را باور کرده اند و به ارزش خود پی برده اند. بخشش یک عمل خلاقانه است و به این معنی نیست که اجازه دهیم هر کسی هر کاری که دلش خواست انجام دهد. در ضمن بسیاری از مردم می پندارند بخشیدن و گذشت کردن معادل ضعف و شکست است. یعنی اگر کسی را که باعث رنجش ما شده است ببخشیم، به معنای آن است که او احساس برنده شدن می کند. در حالی که گذشت کردن نیاز به شجاعت و توان بیشتری نسبت به نگه داشتن خشم و غضب دارد. بخشش فرایندی است که فرد را از همه احساسات منفی، در مورد شخصی که کار ناپسندی در حق او انجام داده است می رهاند .

  تحقیقات نشان داده اند که بخشیدن ، هم از نظر روانی و هم جسمی برای ما مفید است. بخشش به التیام یافتن ارتباطات آسیب دیده افراد کمک می کند. بخشیدن نشانه عزت نفس زیاد است. افرادی که بیشتر گذشت کرده و آزردگی خود را زودتر فراموش می کنند، کمتر دچار مشکلاتی در حوزه سلامت خود شده و به ندرت دچار فشار روانی می شوند و بر عکس آنهایی که نمی توانند ببخشند و همه چیز را آسان نمی گیرند بیشتر در معرض بیماری هایی نظیر سرطان یا مشکلات قلبی- عروقی قرار می گیرند .

  بخشیدن رها شدن از احساسات شدیدی است که به حوادث گذشته چسبیده است . وقوع حادثه همچنان در ذهن باقی می ماند، اما دیگر احساس خشم، هراس، تلخی و مرارت یا کاستی نمی کنیم. بخشیدن فارغ شدن از احساس رنجش و دلخوری و گذشت کردن از یک گناه است. از نظر هارگر یو بخشیدن عبارت است از فرصت دادن برای جبران و بازسازی مجدد اعتماد از دست رفته .

  وقتی کسی گذشت می کند این کار برانگیختگی سیستم عصبی را کم می کند. در ضمن بخشیدن باعث زیاد شدن احساسات مثبت نظیر حق شناسی و همدردی می شود . انرایت معتقد است که مهم ترین فواید روانی حاصل از بخشش، کاهش عصبانیت و تنفر، افزایش عشق و کنترل عصبانیت و ظرفیت پذیری برای اعتماد به نفس زیاد در روابط، پیشرفت در کارایی و حل پیامدهای جسمانی و بیماری هایی که بوسیله تنفر بوجود می آید است .

  مراحل بخشش

  انرایت و همکارانش(1998) معتقدند که افراد برای بخشیدن شخص آزار دهنده چهار مرحله را طی می کنند .

  مرحله کشف : فرد از درد عاطفی که در نتیجه رنجش ایجاد می شود آگاه شده و در خود نیاز به تلافی و غیر عادلانه بودن رنجش را احساس می کند .

  مرحله تصمیم گیری : شخص ایده بخشش را قبول می کند و نهایتاً متعهد به بخشش شخصی می شود که باعث چنین دردی شده است .

  مرحله عملی : قبول و تحمل درد که عامل اصلی در بخشش است و فرد نمی خواهد درد حاصل از آسیب را به آزاردهنده و دیگران وارد کند و در واقع به انجام یک عمل اخلاقی دست می زند .

  مرحله نتیجه : فرد از منافع شخصی حاصل از بخشش آگاه می شود .

  بنابراین می توان گفت بخشیدن مشکل است ولی ناممکن نیست. در ضمن به خاطر داشته باشید که شما به خاطر آرامش خودتان فرد یا افرادی را می بخشید نه به خاطر دیگران . چون ادامه دادن به زندگی با رنجش عصبانیت و تحریکات مسموم کننده مشکل است .

  منبع:

  جادوی بخشش ، نویسنده:واسوانی ، مترجم: فریبا طیب نما ، انتشارات: بهار سبز

  معرفی مختصر کتاب: بخشش، انتخابی سنجیده و آگاهانه است و نمی‌تواند ناشی از اضطرار و فشار باشد. لازمه بخشش، پختگی، درایت و حساسیت در نگاه به خود و دیگران به طور بی‌طرفانه و معقول و نیز شهامت غلبه کردن بر منیت خویش است که به ما می‌گوید، مرتکب هیچ خطایی نمی‌شویم و اشتباه از دیگران است. نویسنده در این کتاب با موضوع بخشش به بیان مطالبی چون مفهوم بخشش، بخشش یک عمل ارادی و ویژگی الهی است و می‌تواند شفابخش باشد، تمرین بخشش و بازسازی روابط می‌پردازد؛ ضمن آن که توصیه‌هایی عملی را در این زمینه مطرح می‌سازد. از جمله: وقتی کسی به شما آزاری می‌رساند بی‌درنگ به درگاه خدا دعا کنید؛ با شخصیتی معنوی درد و دل کنید؛ بخشش را عادت خود کنید؛ و ببخشید، پیش از آنکه از شما درخواست شود.

  هدی مطهری

  کارشناس ارشد روانشناسی بالینی