قوانین،مقررات، آیین نامه ها و ضوابط مربوطه به واحدبهداشت محیط وحرفه ای

  ماده1- تعاریف

  الف: بهداشت محیط

  بهداشت محیط عبارتست از کنترل عواملی از محیط زندگی که به گونه ای روی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان تأثیر می گذارد.

  ب: آب آشامیدنی:

  آب آشامیدنی آب گوارایی است که عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن در حد استانداردهای مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت در انسان ایجاد نکند.

  ت: کنترل بهداشتی 

  منظور از کنترل بهداشتی بازدید و بررسی وضعیت بهداشتی مراکز مشمول این آیین نامه به منظور اعمال ضوابط بهداشت محیطی می باشد.

  ث: مراکز کاربرد پرتوهای یونساز در پزشکی

  مراکز کاربرد پرتوهای یونساز در پزشکی مراکزی هستند که با استفاده از پرتوهای یونساز زیر نظر مسئولین متخصص مربوط به تشخیص یا درمان بیماریها پرداخته و شامل مراکز رادیولوژی، رادیوتراپی و رادیو ایزوتوپ می باشد.

  ج: اماکن عمومی

  اماکن عمومی عبارتست از اماکن متبرکه و زیارتگاهها و زائر سراها، هتلها، متلها، مسافرخانه ها ، پانسیونها، آسایشگاههای سالمندان، آرایشگاهها، حمامهای سونا، استخرهای شنا، سینماها، پارکها، مراکز تفریحی سالم، باشگاههای ورزشی، ترمینالها، وسایل حمل و نقل عمومی و مسافرتی، توالتهای عمومی و گورستانها و مانند این موارد.

  ح: مراکز بهداشتی درمانی:

  مراکز بهداشتی درمانی عبارتست از بیمارستانها، زایشگاهها، درمانگاهها، مطبها، آزمایشگاههای تشخیص طبی، بخشهای تزریقات و پانسمان، آسایشگاههای معلولین، طب هسته ای، فیزیو تراپی، رادیولوژیها و غیره

  خ: مراکز آموزشی و تربیتی

  مراکز آموزشی و تربیتی عبارتست از مدارس، آموزشگاههای تحصیلی، حوزه های علمیه، دانشکده ها، هنرستانها، خوابگاههای مراکز آموزشی، پرورشگاهها، مراکز تربیتی شبانه روزی ندامتگاهها و مهد کودکها.

  هر اقدامی که تهدیدی برای بهداشت عمومی شناخته شود ممنوع می باشد. وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی موظف است پس از تشخیص هر مورد از مواردی که در حیطه وظایف وزارت بهداشت می باشد رأساً اقدام قانونی معمول و در سایر موارد موضوع را به مراجع ذی ربط جهت انجام اقدامهای قانونی، فوری اعلام نمایند. متخلفان از مقررات بهداشت عمومی تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.

  ماده 3:

  آلوده کردن آب آشامیدنی ممنوع است و با متخلفان مطابق مقررات رفتار خواهد شد. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی به منظور حفظ سلامت و بهداشت مردم مکلف است کیفیت آب آشامیدنی عمومی از نقطه آبگیری تا مصرف را از نظر بهداشتی تحت نظارت مستمر قرار دهد.

  تبصره1: وظایف و اختیارهای سازمان حفاظت محیط زیست در پیشگیری و جلوگیری از آلودگی منابع آب.

  موضوع ماده 46: قانون توزیع عادلانه آب و آیین نامه های اجرایی آن همچنان قابل اجراست.

  تبصره2: سازمانها و مؤسسهای دولتی و خصوصی تأمین کننده آب آشامیدنی عمومی موظف به رعایت همه ضوابط و معیارهای بهداشتی اعلام شده توسط وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی بوده و باید همه اطلاعات لازم برای بررسی مورد یا موارد و تسهیلات بازدید از تأسیسات را در اختیار وزارت قرار دهند.

  تبصره3: وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی به منظور کنترل آب آشامیدنی عمومی در مراحل مختلف توزیع، آزمایشگاههای مراکز بهداشت استان و شهرستان و مراکز بهداشتی درمانی را برای ارائه خدمات در این زمینه تجهیز می نماید.

  ماده4:

  به منظور جلوگیری از روند رو به رشد آلودگی منابع آب سطحی و زیر زمینی اعم از چاهها، قناتها، چشمه ها، آب مصرفی شهر و روستا کمیته ای به نام کمیته حفاظت از منابع آب آشامیدن زیر نظر استاندارد با عضویت مدیران رؤسای اداره کل بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان آب منطقه ای استان، جهاد سازندگی استان، برنامه و بودجه استان و شرکت آب و فاضلاب استان تشکیل می شود.

  ماده5:

  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور حفظ بهداشت عمومی مکلف است بررسیهای لازم را در مورد تأثیرهای هوای استنشاقی و سایر مواد مؤثر بر انسان معمول دارد و نسبت به ارائه توصیه های ضروریبه مراجع ذیربط اقدام نماید.

  ماده6:

  مراکز پرتوهای یونساز در پزشکی موظف به همکاری و رائه آمار و اطلاعات و فراهم نمودن تسهیلات به منظور بررسی و بهسازی جهت انجام وظیفه کارشناسان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی می باشد با متخلفان برابر مقررات قانون مربوط رفتار خواهد شد

  ماده7:

  وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی موظف است مراکز بهداشتی درمانی و تربیتی، اماکن عمومی و مراکز تهیه و توزیع، نگهداری و فروش مواد خوردنی آشامیدنی و بهداشتی از نظر ظوابط و مقررات بهداشت محیطی کنترل و با متخلفان از دستورالعملها و توصیه های بهداشتی وزارت، برابر مقررات قانون مربوط( قانون تعزیرات) رفتار خواهد شد.

  ماده 8:

  مراجع صادر کننده پروانه کسب مراکز تهیه، توزیع، نگهداری و فروش مواد خوردنی، آشامیدنی و بهداشتی و اماکن عمومی موظفند ضمن رعایت ضوابط مربوط به خود، مقررات و توصیه های اعلام شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را نیز در این زمینه رعایت نموده و قبل از صدور پروانه کسب نظریه بهداشتی از این وزارتخانه کسب نماید.

  ماده9:

  وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی علاوه بر وظیفه قانون مبارزه با ناقلان بیماریها، عهده دار نظارت بر امر مبارزه با بندپایان، جوندگان و حیوانهای ناقل بیماریها نیز می باشد. مراجع ذیربط، ملزم به رعایت دستورالعملهای بهداشت محیطی این وزارتخانه در این مورد هستند.

  ماده10:

  به منظور پیشگیری از شیوع بیماریها منتقل شده به وسیله بند پایان و حیوانهای ناقل بیماری، همچنین جلوگیری از آلودگی محیط به سموم و مواد شیمیایی و در صورت امکان روشهای مبارزه از طریق بهسازی محیط ارجع بوده و دستگاههای اجرایی ذیربط موظف به بهسازی کانونهای جلب و تکثیر بند پایان و حیوانهای ناقل برابر توصیه ها و دستورالعملهای وزارت بهداشت، و درمان آموزش پزشکی می باشند.

  ماده 11:

  صدور مجوز ورود و ترخیص و کنترل بهداشتی هر نوع دام و فرآورده های خام دامی با توجه به مواد (2.3.4.7،8) قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب 1350 که مو خر بر قانون مواد خوردنی و بهداشتی است علی الاطلاق و در تمام مراحل اعم از تولید، توزیع و عرضه از لحاظ پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی و بیماریهای مشترک بین انسان و دام بر عهده سازمان دامپزشکی می باشد.

  طبیعی است چنانچه عرضه فرآورده های خام دامی موجب بیماریهای مختص انسان شود همچنین مواردی که در فرآورده های خام دامی تغییراتی داده شود که مواد حاصل شده فرآورده خام دامی تلقی نگردد. مسئولیت کنترل بهداشتی بر عهده وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی است که مطابق قانون مواد خوردنی، بهداشتی مصوب 1346 و اصلاحات آن انجام خواهد شد. 

  ماده12:

  وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی از طریق شبکه های بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت در روستاها ضمن آموزش گسترده با بسیج مردم و جلب همکاری بین بخشی در زمینه مسائل بهداشت محیطی از قبیل جمع آوری، حمل و دفع بهداشتی زباله، دفع بهداشتی مدفوع و کود حیوانی، بهسازی معابر، جدا سازی محل نگهداری دام و پرندگان از محل سکونت، نظارت و پیگیری لازم را معمول داشته و همچنین در جهت بهسازی منابع و کنترل کیفی آب آشامیدنی و جمع آوری و دفع بهداشتی فاضلاب، کنترل اماکن عمومی و مراکز تهیه و توزیع، نگهداری و فروش مواد غذایی اقدام نماید.

  ماده13: مواد خوردنی، آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی

  مأمورینی که از طرف وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی یا مؤسسات مسئول دیگر برای نظارت از مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی تعیین می شوند موظفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر مورد تخلف با تنظیم گزارش به مسئول بهداشت محل معرفی نمایند. مسئول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش مأمور نظارت، متخلف را به دادگاه معرفی نموده و به مدیر مؤسسه نیز کتباً اخطار می نماید که در موعد مقرر که مدت آن در آیین نامه تعیین خواهد شد، رفع و نواقص بهداشتی اقدام نماید. در صورتیکه پس از انقضاء مهلت مقرر نقایص مذکور رفع نشده باشد مأمور نظارت مکلف است مراتب را به مسئول بهداشت محل مجدداً گزارش دهد و مسئول مزبور پس از رسیدگی و تأیید گزارش مأمور نظارت محل تعیین شده را با دستور کتبی موقتاً تعطیل می کند ادامه کار در صورتی اجازه داده خواهد شد که صاحب یا مدیر مؤسسه مسئول بهداشت محل را از اجرای مقررات مطمئن سازد.

  ماده14: مواد خوردنی، آشامیدنی و آرایشی

  کلیه مواد تقلبی یا فاسد یا موادی که مدت آنها منقضی شده باشد بلافاصله پس از کشف توقیف می شود هرگاه وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی یا مؤسسات مسئول دیگر گواهی نمایند که مواد مکشوفه برخی از مصارف انسان یاحیوان یا صنعتی قابل استفاده است ولی نگهداری آنها، امکان ندارد، مواد مکشوفه به دستور دادستان شهرستان با اطلاع صاحب کالا و با حضور نماینده دادستان شهرستان به فروش می رسد و وجوه حاصل تا ختم دادرسی و صدور حکم قطعی در صندوق دادگستری تودیع خواهد شد و هر گاه گواهی شود که مواد مکشوفه قابلیت مصرف انسان یا حیوان یا صنعتی ندارد به دستور دادستان معدوم می شود و در کلیه موارد فوق و همچنین در مورد اسباب بازی و ابزار آلات جرم دادگاه طبق ماده 9 مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی عمل می کند.

  ماده 37: قانون تعزیرات حکومتی، امور بهداشتی و درمانی

  فروشگاهها، سوپرمارکتها، تعاونیها و سایر اماکن باید از عرضه وتحویل کالای غیربهداشتی خود داری نمایند، عرضه و تحویل کالا با علم به غیر بهداشتی بودن آن تخلف محسوب شده و متخلف به مجازاتهای زیر محکوم می شود.

  مرتبه اول: اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت

  مرتبه دوم: علاوه بر مجازات های مرتبه اول، جریمه نقدی، متناسب با حجم کالا

  مرتبه سوم: علاوه بر مجازاتهای مرتبه دوم تعطیل واحد از یک تا شش ماه

  ماده39: قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی درمانی

  متصدیان و مسئولین کارخانجات و کارگاهها و مراکز تهیه و توزیع مواد خوردنی، آشامیدنی آرایشی و بهداشتی اماکن عمومی، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز آموزشی و پرورشی، محلهای نگهداری و پرورش دام و طیور و کشتارگاهها ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بهداشت محیطی در محل فعالیت خود می باشد متخلفین از مفاد این ماده به ازای هر مورد نقص بهداشتی به مجازات محکوم می شوند.

  تبصره 1: در صورت عدم رفع نواقص بهداشتی در پایان مهلت مقرر با لغو پروانه کسب متصدی و یا مسئولین محل تعطیل خواهد شد و ادامه کار منوط به اخذ پروانه جدید و رفع نقص می باشد.

  قانون اصلاح ماده 2: مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب تیر ماه 1346 ماده واحده به شرح زیر اصلاح می گردد.

  ماده13:

  مقررات بهداشت محیطی مربوط به مراکز تهیه، تولید، نگهداری، توزیع، فروش و حمل و نقل مواد خوردنی و آشامیدنی آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی طبق آئین نامه ای از طرف وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی تعیین و برای اطلاع عموم با وسائل مقتضی آگهی می شود تخلف از مقررات مذکور مستوجب مجازاتهای بازدارنده از 25000 تا 1.000.000 ریال جریمه نقدی به ازاء هر مورد نقص بهداشت محیطی خواهد بود.

  مأمورینی که از طرف وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی برای نظارت بر بهداشت محیط اماکن و مراکز موضوع این ماده تعیین می شوند مکلفند متخلفین از مقررات بهداشت محیطی را با ذکر موارد تخلف با تنظیم گزارش به مسئول بهداشت محل معرفی نمایند مسئول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش مأمور نظارت متخلف را به دادگاه معرفی و به مدیر مؤسسه نیز کتباً اخطار نماید. نواقص بهداشت محیطی را ظرف مدت 15 روز تا دو ماه ( بر حسب نوع و تعداد نواقص) برطرف نماید. در صورتیکه پس از انقضای مهلت داده شده نواقص برطرف نشده باشد مأمور نظارت مکلف است مراتب را به مسئول بهداشت محل گزارش نماید و مسئول مذکور پس از رسیدگی و تأیید گزارش مأمور نظارت محل تأیید شده را با دستور کتبی موقتاً برای حداقل مدت یک هفته تعطیل می نماید. تعطیل محل یا پلمپ یا لاک ومهر انجام و با نصب اطلاعیه علت تعطیل همراه خواهد بود بازگشایی برای رفع نواقص در صورتی اجازه داده خواهد شد که صاحب یا مدیر مؤسسه مسئول بهداشت محل را ضمن سپردن تعهد قابل قبول از اجرای قانون مطمئن سازد و بهره برداری مجدد از محل منوط به رفع کلیه نواقص و اخذ بهره برداری از مسئول بهداشت محیط محل می باشد اقدام به بهره برداری قبل از رفع کامل نواقص و اخذ مجوز بهره برداری موجب تعطیل مجدد محل به مدت یکماه خواهد بود.

  تبصره1: مأمورین انتظامی موظفند در تمام مراحل اجرای این ماده همکاری لازم را با مأمورین وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی به عمل آورند.

  تبصره2: چنانچه تخلف از مقررات بهداشت محیطی در بخش غیر خصوصی انجام گرفته باشد بر حسب مورد مقام مجاز دستور دهنده یا مباشر او یا هر دو متخلف محسوب و به مجازاتهای مقرر در این ماده محکوم می گردند.

  تبصره3: در آمد حاصل از تخلف مقررات بهداشت محیطی این ماده برای توسعه و بهبود وضعیت مراکز بهداشتی درمانی و همچنین تأمین و تمام وقت کردن کادر فنی نیاز اجرای ماده 2 طبق بودجه ای به پیشنهاد معاونت بهداشتی وزارت بهداشت به مصرف خواهد رسید.

  ماده 688 قانون مجازات اسلامی:

  هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زائد، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها، زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز دام، استفاده غیر مجاز فاضلاب خام یا پس آب خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشد و مرتکبین چنانچه مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یکسال محکوم خواهند شد.

  ماده 85:

  برابر صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعملهایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ( جهت جلوگیری از بیماریهای حرفه ای و تأمین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می شود برای کلیه کارگاهها، کارفرمایان و کار آموزان الزامی است. کلیه واحدهای موضوع ماده 85 این قانون که شاغلین در آنها به اقتضای نوع کار در معرض بروز بیماریهای ناشی از کار قرار دارند باید برای همه افراد مذکور پرونده پزشکی تشکیل دهند و حداقل سالی یکبار توسط مراکز بهداشتی درمانی از آنها معاینه و آزمایشهای لازم را به عمل آورند و نتیجه را در پرونده مربوطه ضبط نمایند.

  ماده 93:

  به منظور جلب مشارکت کارگران و نظارت بر حسن اجرای مقررات حفاظتی و بهداشتی در محیط کار و پیشگیری از حوادث و بیماریها در کارگاههایی که وزارت کار و امور اجتماعی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ضروری تشخیص دهند کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل خواهد شد.

  ماده 98:

  بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار در حدود وظایف خویش حق دراند بدون اطلاع قبلی در هر موقع از شبانه روز به مؤسسات مشمول ماده 85 این قانون وارد شده و به بازرسی بپردازند و نیز می تواند به دفاتر و مدارک مربوط در مؤسسه مراجعه و در صورت لزوم از تمام یا قسمتی از آنها رونوشت تحصیل نماید.

  ماده 104:

  کارفرمایان و دیگر کسانی که مانع ورود کارشناسان بهداشت کار و بازرسان کار به کارگاههای مشمول این قانون گردند و مانع انجام وظیفه اشان شوند یا از دادن اطلاعات و مدارک لازم به آنها خودداری نمایند حسب مورد به مجازاتهای مقرر در این قانون محکوم خواهند شد.

  ماده 105:

  هرگاه در حین بازرسی به تشخیص بازرس کار یا کارشناسان بهداشت حرفه ای احتمال وقوع حادثه یا بروز خطر در کارگاه داده شود مکلف است وقوع حادثه را فوراً و کتباً به کار فرما و یا نماینده او و نیز رئیس مستقیم خود اطلاع دهید.

  ارتباط واحد با سایر واحدها در جهت انجام خدمت

1. واحد بیماریها: همراهی و همکاری در اپیدمیها ( الترو و ...) و واکسیناسیون همگانی (سرخک و سرخجه)
2. واحد گسترش: در خصوص بکارگیری نیروهای طرحی
3. بهداشت خانواده: ارزیابی نمکهای یددار و بهداشت خانوارها
4. بهداشت مدارس: در خصوص بهداشتی نمودن محیط مدارس و بهداشت دانش آموزان