بهداشت دهان ودندان
سلامت دهان ودندان از شاخه های مهم بهداشت عمومی است که در سلامت کلی افراد تاثیر بسزایی دارد . سلامت دهان ودندان جامعه یا Dental health public به صورت زیر تعریف شده است :
علم و هنر پیشگیری از بیماریهای دهانی ، بالابردن بهداشت دهان و سطح کیفی زندگی از طریق کوشش های سازمان یافته در اجتماع .
ارتقاء بهداشت دهان ودندان جامعه از طریق دسترسی آسان مردم به مراقبتهای اولیه بهداشت دهان ودندان امکان پذیر می باشد . گستردگی شبکه مراقبتهای اولیه بهداشتی در کشور این امکان را در زمینه مراقبتهای عمومی میسر ساخته است ولی متاسفانه بهداشت دهان ودندان هنوز جایگاه اصلی خود را نیافته است . تا قبل از سال ۷۴ بهداشت دهان ودندان در سیستم وارد نشده بود . شهرستان گرگان در آن زمان جزء ۵ شهرستان پایلوت برای ادغام ب . د . د در سیستم شبکه بود که پس از اجرای موفق آن در این شهرستانها این طرح بصورت برنامه وارد شبکه مراقبتهای اولیه بهداشتی ( PHC ) شد .
مهمترین شاخصهایی که برای ارزیابی وضعیت دهان ودندان یک جامعه مورد استفاده قرار می گیرد شاخصهای CPI , DMFT می باشد .
DMFT شاخص کمیت اثر پوسیدگی بر روی دندانها می باشد
DMFT محفف کلمات ذیل می باشد:
پوسیدگی ( دندان پوسیده ) D=Decay
دندانی که در اثر پوسیدگی کشیده شده است M=Missing
دندانی که پرشده است F = Filling
دندان T = Tooth
در حال حاضر مراکز بهداشتی درمانی ذیل دارای تجهیزات دندانپزشکی می باشند .
مراکز شهری
۱- مرکز ۱ شهری
۲- مرکز ۲ شهری
۳- مرکز ۳ شهری (امام علی (ع))
۴- مرکز ۴ شهری
۵- مرکز ۵ شهری
مراکز روستایی :
۱- مرکز نودیجه
۲- مرکز کفشگیری
۳- مرکز امیرآباد(درحال حاضرفاقد نیرو)
۴- مرکز مرزنکلاته(سه روز اول هفته فعال می باشد)
۵- مرکز تقی آباد (سه روز آخر هفته فعال می باشد)
۶- مرکز جلین (روزهای زوج هفته فعال می باشد)
۷- مرکز قرق(درحال حاضرفاقد نیرو)
مراکز شهری – روستایی
۱- مرکز اوزینه (سه روز اول هفته فعال می باشد)
۲- مرکز انجیرآب (سه روز آخر هفته فعال می باشد)
۳- مرکز سرخنکلاته
برای محاسبه این شاخص در هر فرد میزان DMF برابر با مجموع شاخصهای F,M, D خواهد بود . برای محاسبه این شاخص در سطح جامعه از میانگین آن استفاده می شود .
در صورتیکه برای دندانهای شیری بخواهیم این شاخص را نشان دهیم آنرا با حروف کوچک d, m, f نمایش میدهیم .
شاخص CPI ، شاخص بیماری لثه یک جامعه و مشخص کننده میزان پیشرفت بیماریهای لثه در بین مردم یک جامعه است .
این شاخص محفف community Periodontal Index میباشد.
در تحقیقات سال ۱۳۷۴ استان مازندران ( قبل از انتزاع استان ) شاخص DMFT در کودکان ۱۲ ساله ۵۴/۲ و dmft ۹/۰ بوده است .
در تحقیق سال ۷۷ : DMFT ۶ ساله ها = حدود ۳/۰ D MFT ۹ ساله ها = حدود ۴/۱
dmft ۶ ساله ها = حدود ۷/۵ dmft ۹ ساله ها = حدود ۵/۳
تحقیق سال ۸۰ بررسی بیماریهای لثه دردو گروه سنی ۱۹ – ۱۵ و ۴۴ – ۳۵ سال نتیجه زیر را در برداشته است:
میزان لثه سالم در گروه سنی ۴۴ – ۳۵ سال ۳/۱ در صد و گروه سنی ۱۹ – ۱۵ سال ۷/۴ در صد و ۶۵% افراد این دو گروه دارای جرم دندانی بودند . بالاترین مشکل در گروه سنی ۴۴ – ۳۵ سال جرم دندان و در گروه سنی ۱۹ – ۱۵ سال پلاک میکروبی بوده است .
باتوجه به میزان شاخص های فوق از آنجایی که امکان پوشش دادن به کلیه گروههای سنی وجود ندارد ، گروههایی که احتمال ابتلا به بیماریهای دهان ودندان در آنان بالاتر است و نیز امکان دسترسی به آنان بیشتر می باشد به عنوان گروه هدف تعیین شدند .
گروه هدف عبارتند از:
۱- زنان باردار و شیرده ۲-کودکان ۵ – ۰ سال ۳- کودکان ۱۱ – ۶ سال
تعداد کودکان ۵ – ۰ ساله شهرستان گرگان در سال ۸۷ : ۳۵۳۹۹ نفر
تعداد کودکان ۶ ساله شهرستان گرگان در سال ۸۷ : ۵۵۱۷ نفر
تعداد کودکان۱۱ – ۷ ساله شهرستان گرگان در سال ۸۷ : ۳۳۱۴۹ نفر
تعداد زنان باردار شهرستان گرگان در سال ۸۷ = ۳۰۷۳ نفر
تعدادمادران شیرده شهرستان گرگان در سال ۸۷ = ۶۳۷۷ نفر
خدمات قابل ارائه در مراکز بهداشتی درمانی با اولویت ارائه جهت گروههای هدف می باشد و شامل معاینه و آموزش بهداشت / ترمیم دندان / فلوراید تراپی / فیشور سیلانت تراپی / در آوردن دندان های عفونی وغیرقابل ترمیم / پالپوتومی / جرم گیری وبروساژ است .